De Brandgrens

Rotterdam 14 mei 2007, voor het eerst met de verlichte ‘brandgrens’
(c) beeld: Y. S. Groen



HOOGSTRAAT


Als ik het woord Rotterdam uitspreek
zie ik als in een zwarte spiegel

de zwaar geboenwaste voorkant
van de palissander kast

in de eetkamer van mijn familie
woonachtig aan de Hoogstraat

waar in de onderste lade
een Heilig-Hartbeeld lag / afgedankt

Een stralenkrans van chromosomen
om het gipsen hoofd

Hogerop
volgde intussen een formatie Heinkels
de loop van de Maas

Het was stil, doodstil, die zonnige Meidag
van het Bombardement

In die stilte leerde mijn familie
althans de Rotterdamse tak

(opnieuw) bidden


MANUEL KNEEPKENS


De Brandgrens markeert het gebied waar op 14 mei 1940 het vuur stopte, na de verwoesting van de historische binnenstad van Rotterdam door het Duitse bombardement.
Even voor 13.30 uur die zonnige meimiddag, in het jaar dat Rotterdam zijn 600-jarig bestaan zou vieren, verschenen Duitse vliegtuigen boven de stad. Die gooiden op de vierde oorlogsdag in amper tien minuten bijna 100.000 kilo brisantbommen op de bevolking, gebouwen en huizen. Rotterdam in lichterlaaie, met bijna duizend doden, en de Heinkel-bommenwerpers betekenden de capitulatie van Nederland voor de Duitse bezetter.
De sporen van de Tweede Wereldoorlog zijn nooit meer uit de gehavende stad verdwenen. Waar de vlammen ophielden, ontstond de brandgrens die de overgang tussen vóór en na, tussen oud en nieuw Rotterdam, zou markeren. Het gebied dat Duitse bommen in 1940 in puin en as legden wordt vanaf 14 mei 2010 voorgoed zichtbaar gemaakt door lampen in het plaveisel die in de vorm van rode vlammetjes de hele brandgrens – permanent – verlichten. Zo’n 130 stralenbundels die naar de avondhemel gericht zijn geven sinds 2007 al vanuit de hoogte het gebied aan waar de verwoestende bommen vielen.
De verwezenlijking van het idee voor een bijzondere markering van de ‘brandgrens’ kwam ruim zestig jaar na de fatale oorlogsdag, toen de Rotterdamse gemeenteraad daartoe een motie aannam van de dichter en stadspoliticus Manuel Kneepkens.

[Het gedicht Hoogstraat is later opgenomen in: Manuel Kneepkens
Vrouwen/Rotterdammers Rotterdam, Douane, 2008]


Rotterdam medio 1940, na het bombardement en het geruimde puin, met in het voormalige stadshart de ruïne van de Laurenskerk [fotograaf onbekend]


Zie ook:

http://www.gemeentearchief.rotterdam.nl/brandgrens/index.php?option=com_content&task=view&id=2&Itemid=5

http://www.tweede-wereldoorlog.org/bombardement-op-rotterdam.html