Laatste dag

AARDRIJKSKUNDE


zij had een onvoldoende
voor aardrijkskunde
die laatste dag
maar wist een week later
precies waar Treblínka lag

héél even maar


© Ida Vos



Uit: Ida Vos Vijfendertig tranen Den Haag, Nijgh & Van Ditmar, Nijghpoëzie 1975 - 1e dr.

Vijfendertig (joodse) kinderen zaten in de klas van Ida Vos. Slechts vier van hen mochten volwassen worden. Eén van die vier was Ida Vos. De bundel ‘Vijfendertig tranen’ droeg zij op aan de 31 vermoorde kinderen die maar héél even hebben geleefd.

Ida Vos, geboren in Groningen, verhuisde in 1936 met haar ouders en zusje naar Rotterdam. Daar maakte ze op 14 mei 1940 het bombardement op die stad mee. Na het bombardement van Rotterdam verhuisde de familie naar Rijswijk. Omdat ze van joodse afkomst was, moest ze in 1943 onderduiken, met haar zusje - gescheiden van haar ouders. Het hele gezin overleefde de oorlog. In 1975 bleek dat de latere kleuteronderwijzeres haar oorlogservaringen niet had verwerkt, daarom werd ze in Oegstgeest in het Centrum 40-45 behandeld en verpleegd. In Oegstgeest begon Ida Vos gedichten te schrijven.
Haar joodse afkomst en haar ervaringen in de Tweede Wereldoorlog staan centraal in haar werk.
Vijfendertig tranen is vele malen herdrukt.

Nabij Treblinka, een nazi-vernietigingskamp ten noordoosten van Warschau, zijn in korte tijd tussen juli 1942 en september 1943 zeker driekwart miljoen mensen gedood, hoofdzakelijk joden. Onder hen vele kinderen, die direct na aankomst door de SS de gaskamers werden ingestuurd. Nadat op 21 augustus 1943 de laatste slachtoffers waren vergast begonnen de Duitse bezetters de sporen van hun vernietigingsfabriek uit te wissen: het kamp werd halsoverkop ontmanteld en het terrein omgebouwd tot een boerderij. Een Oekraïense bewaker werd achtergelaten om de indruk te wekken dat er op het ' boerenerf ' niets bijzonders was gebeurd, en om te voorkomen dat de plaatselijke bevolking aan de haal zou gaan met nog achtergelaten kostbaarheden.