Een held

OVER GRENZEN


Een Hoofdletter is een grens, een omhaal
een spatie een komma, wit

een berg is een grens een zee
een muur een uur een mijnenveld

een gebaar is een grens een bevel
een blik een hartslag huid

onmacht is een grens en angst
haat is een grens en wraak

wie grenzen verlegt is een held
wie ze negeert is vrij

of niet goed wijs
of allebei


© Lodewijk Ouwens




Uit: Lodewijk Ouwens Wespenverdrinken en geel cellofaan Rotterdam, Douane, 2011.
 

Ter nagedachtenis aan Henk Mali  [Utrecht, 1935 - Rotterdam, 2012],  een leven lang in dienst van de publieke cultuur als o.a. oud-lid van het (redactie)Curatorium van de Arbeiderspers/Het Vrije Volk, voormalig directeur van de Stichting Kunstzinnige Vormgeving Rotterdam (SKVR), bestuurslid van de Mondriaan Stichting en oud-voorzitter van het Rotterdams Letterenoverleg.

Mist & Sneeuw

Gedicht Mad as the Mist and Snow van W.B.Yeats (1865-1939), recent op muziek gezet door de Brits/Ierse band The Waterboys.

Zanger-gitarist-musicus Mike Scott verwerkte 20 gedichten van de Ierse Nobelprijswinnaar in liedjes op de bevlogen Waterboys-cd  An Appointment With Mr. Yeats (Proper/Pork Records, 2011).
Bovenstaande live-uitvoering van het nummer is afkomstig uit het BBC-muziekprogramma Later With Jools Holland.

Ook rechtstreeks te zien en te beluisteren op:
http://www.youtube.com/watch?v=HHSPSL64R-8


- met dank aan de BBC/Jools Holland en YouTube-uploader pkrips0791 -






WOORDEN



Ik dacht een tijd geleden:
'Mijn lief kan niet begrijpen wat
ik gedaan heb of wat stand hield
in dit blind bitter land.'

En ik werd lusteloos in de zon
tot mijn denken op ging klaren
en 'k mij herinnerde dat wat ik kon
gedaan werd om het duidelijk te maken;

dat ik elk jaar maar riep: 'Eindelijk
begrijpt mijn lief dit allemaal
daar ik mijn wasdom heb bereikt
en meester ben over de taal.'

Wat was, had zij aldus besloten,
er afgevallen bij het zeven?
Ik had het pover woord misschien verstoten
en was content geweest met leven.



© W.B.Yeats

- uit het Engels vertaald door Jan Eijkelboom -

Uit: W.B.Yeats Al keert het grote zingen niet terug, in een vertaling van J. Eijkelboom – Sliedrecht, Wagner & Van Santen, 1999.

Words


I had this thought a while ago,
'My darling cannot understand
What I have done, or what would do
In this blind bitter land.'

And I grew weary of the sun
Until my thoughts cleared up again,
Remembering that the best I have done
Was done to make it plain;

That every year I have cried, 'At length
My darling understands it all,
Because I have come into my strength,
And words obey my call';

That had she done so who can say
What would have shaken from the sieve?
I might have thrown poor words away
And been content to live.




- W.B.Yeats

Ongeval

Ik ken haar van gezicht:
zij werkt bij Unilever
en verwacht een baby en een gesproken brief
uit Nieuw-Guinea.

Weet zij dat van de week
zijn kloten weggeschoten zijn,
toen hij gehurkt zat
bij een praatmachine van het Algemeen Dagblad?

Zo'n bedrijfsongeval
maakt poëzie ook bruikbaar
voor pacifisten.


© C.B. Vaandrager




Uit de (nooit gebundelde) cyclus Koningin van de Maas -1 in:
Vaandrager Made in Rotterdam - verzamelde gedichten, samenst. Martin Bril & Hans Sleutelaar. Amsterdam, De Bezige Bij, 2008

Haast

Wat onder het woordoppervlak

schuilt, schuilt daar haast

tevergeefs

                                                                     - Hans Faverey

Een vinger die alles verkeerd doet

IN HET TWEE EN DERTIGSTE JAAR


Ik ben nog nooit zo geweest:
na een en dertig jaar zo klein als een schelp
en zo moe als een oud huis,
waarin spoken tekeer gaan, onvermoeibaar,

Géén schelp, geen huis. Wel het vluchtend omhulsel
van het sidderende dier, levensgroot verschrikt,
dat mijn naam draagt. Maar de naam liefde?
Zo dikwijls die naam en zo zelden die stilte.

Ik heb nu meer dan een en dertig jaar
niet veel rust gehad, de simpele, die van mensen:
ergens naar kijken of luisteren, niet meer denken,
slapen als een kind.

Lieveling zeg niets. Ik ben een vinger,
die alles verkeerd doet zodat hij kan schrijven.
Schrijven en weer schrijven. Ik wilde mijn ogen
wel sluiten en slapen als een schip aan je huid.

Mijn redenen ken ik niet. Heb ik mij gekozen
toen ik nog licht was, een vergeetachtig soort
latere engel? Woorden zijn vals,
woorden zijn katten die krols zijn van wijsheid.

Ik wilde wel slapen als een kind op het strand,
als het kind dat ik niet geweest ben, de man
die niet uit het kind kon groeien, de mens
die nu dan hardloopt in mij, gekke sprinter.

Lieveling, zeg niet. Ik heb zo lang,
eigenlijk zò lang geleefd, het is belachelijk.
Maak als je kunt dat mijn ogen gaan rusten
en dat àchter mijn ogen: de schreeuwende leegte,

waarachter mijn god die dwaas van de liefde.




© Hans Andreus


Uit: Hans Andreus Zoon van Eros Amsterdam, uitg.mij. Holland - Windroosreeks, 1986

Onder het bed

AF EN TOE KIJK IK...


af en toe kijk ik
onder mijn bed
zoek tussen de jassen
tast langs potten en flessen
en vind jou niet
vergeet het weer
tot het gemis opnieuw
te voelen is

soms laat je je vinden
en schrijf ik je op


© Anneke Buys


Bron: http://annekebuys.nl/index.php

Het ongerepte

UIT MAART '79



Moe van iedereen die met woorden komt, met woorden maar niet
met taal
begaf ik mij naar het sneeuwbedekte eiland.
Het ongerepte heeft geen woorden.
De ongeschreven bladzijden breiden zich naar alle kanten uit!
In de sneeuw stuit ik op hoefsporen van een ree.
Taal maar geen woorden.




© Tomas Tranströmer


- vertaling uit het Zweeds: J. Bernlef -



Oorspronkelijke titel: Det vilda torget (1983).

Voor het eerst in de Nederlandse vertaling van Bernlef gepubliceerd in Raster nr. 21/1982.
Hier uit: T.Tranströmer Het wilde plein, gedichten 1948-1990. Amsterdam, De Bezige Bij, 1992.

De dichter Tomas Tranströmer (1931) is de Nobelprijs voor de Literatuur 2011 toegekend, aldus een bekendmaking van de Zweedse Academie van Wetenschappen vanmiddag in Stockholm.
Tranströmer verdient de onderscheiding volgens de jury van het Nobelprijscomité omdat hij "dankzij zijn gecondenseerde, doorschijnende beelden ons een nieuwe, frisse toegang tot de werkelijkheid geeft”.

Tranströmer (Ik heb geen gevoel voor de natuur. / Maar mensen in een landschap, dat zegt mij iets) nam o.a. in 2002 deel aan het 33ste Poetry International Festival in Rotterdam.

Hij geldt als een van de grote dichters van dit ogenblik in Europa. Zijn werk is in meer dan vijftig landen vertaald. Hij is een invloedrijk en veelgelezen dichter in o.a. de Verenigde Staten.

Het werk van van de Nobelprijswinnaar wordt in Nederland al bijna dertig jaar lang vertaald door de schrijver J. (Henk) Bernlef.
Uitgeverij De Bezige Bij heeft aangekondigd dat Tranströmers gedichten komende week weer leverbaar zijn, met een herdruk van de verzamelbundel De herinneringen zien mij uit 2002. In deze heruitgave is een ruime keuze van Tranströmers werk in de vertaling van Bernlef opgenomen.



foto auteur: Roeland Fossen/Poetry International

Wie snijdt

ARY'S TUIN



Het leuke van een tuin
is dat je hem voortdurend
snoeien moet,
of snoeien, noem het
oogsten, of wat je zoal
met snijbloemen doet,
snijden, in een vaas zetten,
de stelen, in knop
waar men de bloem in ziet,
of bloem, noem het poëzie,
of gewoon verhaal, want
wie niet waagt die knoeit,
wie schrijft die snijdt,
wie snijdt die bloeit.


© Gerrit Krol



Uit: Gerrit Krol De industrie geneest alle leed - Verzamelde gedichten. Amsterdam/Antwerpen, Querido, 2009.



Zie ook: "Gerrit Krol - De zoon van de levende stad"

http://www.youtube.com/watch?v=eOoLfL7K0yk


- met dank aan Niels Roode

Orkaan

NIEUWS VAN NERGENS


Daken schuiven van de huizen, geven
buizen bloot. Geluidloos breken
berken af. In het hart van de orkaan

vertelt zij wat ze ziet, verslaggeefster
van niets. Hulpdiensten, windkracht?
Herkansing in het late nieuws, ze zegt

een slachtoffer met halflang haar,
opstopping, sneeuwalarm.
Haar stem klinkt hoog en bang.

Kijker gaan koffiezetten, klikken door.
Hier dreigt ontslag, dat zie je zo. Maar
tot het zover is staat op een berg,

te dun gekleed, iemand te briesen
in een microfoon, een eindeloze stroom
met nieuws van nergens.


© Anna Enquist


Titelgedicht, uit: Anna Enquist Nieuws van nergens Amsterdam, de Arbeiderspers, 2010

Niet meer

CREDO




ik geloof in een rivier
die stroomt van zee naar de bergen
ik vraag van poëzie niet meer
dan die rivier in kaart te brengen

ik wil geen water uit de rotsen slaan
maar ik wil water naar de rotsen dragen
droge zwarte rots
wordt blauwe waterrots

maar de kranten willen het anders
willen droog en zwart van koppen staan
werpen dammen op en dwingen
rechtsomkeert



© Remco Campert


Uit: Remco Campert Vogels vliegen toch Amsterdam, Uitgeversmaatschappij Holland, 1951 -Windroosreeks no. 14.


Remco Campert (Den Haag, 28 juli 1929) is dit jaar zestig dichter. Vogels vliegen toch was in 1951 zijn debuut.

De woorden vergeten

Om vissen te vangen gebruikt men aas. Heeft men de vissen
gevangen, dan kan men het aas vergeten. Om konijnen te
vangen gebruikt men een strik. Heeft men de konijnen
gevangen, dan kan men de strik vergeten. Men gebruikt
woorden om hun betekenis uit te drukken. Wordt de
betekenis verstaan, dan kunnen de woorden vergeten
worden. Waar vind ik een mens die woorden vergeet, opdat
ik met hem praten kan?




Tsjwang-Tse            Chinees tauïstisch filosoof ( ca. 300-200 v.C.)

Zonder tanden

TIJD


Je roept om de leider
en de leider, zonder hoofd,
trekt een kar voort zonder wielen.

Je roept naar de omstanders.
De omstanders, met dode ogen,
groeten je, blind.

Je roept de hond.
De hond, zonder tanden,
likt zijn eigen zachte gejank.

Je roept om de dichters.
De dichters, bang,
verbergen zich in hun eigen angst.

'Wat een tijd', zeg je
en je wacht met vreugde
op het uur van de Zondvloed.


© Mihail Rendzov


- vertaling: Robert Dorsman -


Oorspr. in: The Anthology of Macedonian PEN Poets (Skopje, 2001).
Hier uit: Zo'n gelukkige dag - Dichters voor Amnesty International (samenst. Daan Bronkhorst), Breda, De Geus, 2007.

De slankste

MIDDAGHITTE (# 29)
[ZEΣTO MEΣHMEPI, nr. 29]


Van alle woorden die ik tegenkom
Schaduw ik de mooiste.
De slankste, stevigste,
Jongste.
Naakt en letterlijk stel ik ze mij voor.
Zonder adjectieven en poespas.
's Middags wacht ik ze op
Wanneer ze zorgeloos terugkeren
En niemand bij zich hebben.
Dan overval ik ze.
Bij de ingang van de flat
Of naast de kiosk.
Zodra ze een ruk aan het haar voelen
Stralen hun ogen als sterren.
Nooit schreeuwen ze, huilen ze.
Want eigenlijk willen ze zelf ook
Maar al te graag verkracht.
Maar al te graag naar bed
In het gedicht.


© Yánnis Patilis

- uit het Grieks vertaald door Hero Hokwerda -


In: Aanslag op het zwijgen - zes Griekse dichters (op Poetry International - Rotterdam, juni 2000)
Groningen, Chimaira Publishing, 2002

Voor als ze komen

POËZIE


Eergisteren was het oorlog
gisteren ook
en nog altijd in mijn heden
dat niet alleen van mij is

geld sluipt rond over de wereld
betaalt zichzelf met oorlog

oorlog mag zijn naam niet dragen
noemt zichzelf defensie

poëzie is het struikgewas
waarin ik me verberg
als de soldaten komen
in hun gierende tanks


© Remco Campert


Uit: Remco Campert Een oud geluid Amsterdam/Rotterdam, De Bezige Bij-Poetry International
- Gedichtendagbundel 2011, (thema "Nacht"), verschenen ter gelegenheid van de XIIe Gedichtendag, 27 januari 2011

Twijfelaar

DICHTER GROET 'S MORGENS DE DINGEN


Dag kruk, dag zeikerds, dag café,
hé fiets, ha slot, ga nou eens open,
juist. Zeg voorwiel, blijf eens recht,
o handen hou dat stuur nou vast,

dag schots en scheve sterrenbeelden,
vlieg toch niet zo snel voorbij,
dag harde koude kinderhoofdjes
blauwgroen in mijn ribbenkast -

ha die voordeur, leeg portiek,
hoi trap, daar kom ik, stommel stommel,
antwoordapparaat vol ruis,
we zijn weer thuis. Dag twijfelaar,

wat ben je koud en leeg
zo zonder haar.


© Ingmar Heytze




Uit: Ingmar Heytze Alle goeds, Amsterdam, Podium, 2001

Mijn brood

Ik heb u geschonden

om u te helen

ik sloeg u wonden

om mijn brood

met u te delen

om u te dichten

sloeg ik u lek

ik uw dichter

 - Paul Rodenko (1920-1976)

Taal

De taal van de dichter is die van de gemeenschap,

welke die ook moge zijn

- Octavio Paz

Bij twijfel

WAAROM SCHRIJF IK



Ik schrijf omdat ik wil schrijven
dat ik gelukkig ben.

Op een dag zal het zover zijn
en zal ik schrijven -
met mijn tong tussen het puntje van mijn tanden,
en met rode oren en rode wangen;
ik ben gelukkig.

Als ik daarna ooit nog twijfel
en meen dat ik verdrietig ben of de wanhoop nabij
of zelfs reddeloos verloren,
kan ik altijd opzoeken wat ik werkelijk ben:
gelukkig.



© Toon Tellegen



Uit: Toon Tellegen Gewone gedichten, Amsterdam, Querido, 1998

Vooruitgang

De tijd kan vooruitgaan, de wetenschappen, de filosofie en het openbare leven zich vervolmaken en veranderen - maar de poëzie blijft waar ze is.

Aleksandr Poeshkin

Zolder

Poëzie is voor mij het verhaal
Dat men mij vroeger vertelde
Van een man die op zijn zolder
een vliegtuig van beton gebouwd had
En trots tegen iedereen zei
Dat het wel kon vliegen
Maar niet door het dakraam kon


© Rien Vroegindeweij



Uit: Rien Vroegindeweij Een vliegtuig van beton Amsterdam, De Bezige Bij, 1973