Twee overzijden

DE MOEDER DE VROUW


Ik ging naar Bommel om de brug te zien.
Ik zag de nieuwe brug. Twee overzijden
die elkaar vroeger schenen te vermijden,
worden weer buren. Een minuut of tien
dat ik daar lag, in 't gras, mijn thee gedronken,
mijn hoofd vol van het landschap, wijd en zijd -
laat mij daar midden uit oneindigheid
een stem vernemen dat mijn oren klonken.

Het was een vrouw. Het schip dat zij bevoer
kwam langzaam stroomaf door de brug gevaren.
Zij was alleen aan dek, zij stond bij 't roer,

en wat zij zong hoorde ik dat psalmen waren.
O, dacht ik, o, dat daar mijn moeder voer.
Prijs God, zong zij, Zijn hand zal u bewaren.

Martinus Nijhoff


Uit: M. Nijhoff Verzamelde Gedichten, Amsterdam, Bert Bakker (1990).

Dit sonnet, wellicht een van Nijhoffs bekendste verzen, beschrijft de (oude) metalen brug over de Waal bij Zaltbommel die in 1996 is vervangen door een nieuwe oeveroverspanning, die de naam MartinusNijhoffbrug kreeg.

De won'dren werden woord en dreven verder

DE WOLKEN


Ik droeg nog kleine kleren, en ik lag
Languit met moeder in de warme hei,
De wolken schoven aan ons voorbij
En moeder vroeg wat ik in de wolken zag.
En ik riep Scandinavië, en eenden,
Daar gaat een dame, schapen met een herder-
De wond'ren werden woord en dreven verder,
Maar 'k zag dat moeder met een glimlach weende.

Toen kwam de tijd dat 'k niet naar boven keek,
Ofschoon de hemel vol met wolken hing,
Ik greep niet naar de vlucht van 't vreemde ding
Dat met zijn schaduw langs mijn leven streek.
-Nu ligt mijn kind naast mij in de heide
En wijst me wat hij in de wolken ziet,
Nu schrei ik zelf, en zie in het verschiet
De verre wolken waarom moeder schreide-


Martinus Nijhoff (1894-1953)



in: M. Nijhoff Verzamelde Gedichten, Amsterdam, Bert Bakker (1990)


Martinus Nijhoff wordt beschouwd als een van de grondleggers van de Nederlandse dichtkunst. Zijn langere gedichten Awater (1934) en het Het uur U (1936) worden gerekend tot hoogtepunten van onze moderne poëzie, evenals ‘Het lied der dwaze bijen’ en ‘De moeder de vrouw’.
Nijhoffs vermogen om grote emoties in eenvoudig taal weer te geven heeft altijd veel lezers aangesproken. Zijn kracht schuilt in de bijzondere beschrijving van het mysterie achter alledaagse gebeurtenissen. In een stijl, zoals in Awater en Het Uur U, die steeds meer neigt naar spreektaal.
Nijhoff ontving in 1953 postuum de Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre. In dat jaar werd ook de Martinus Nijhoffprijs ingesteld, die jaarlijks wordt toegekend voor vertaalwerk in en uit het Nederlands.