Nee, meer een plas

Droge naald etst hen aan de rand van het bos:
Jager & hond. Nevel arcerend in koper.
Oktober. Een dinsdag in het jachtseizoen.

Zon, nog begraven onder het mos, woelt al
Tussen de wortels. Metaal krult van de plaat.
Metaal als geweerloop. Metalen kogel.

Mist ligt in vitrages over het meer, nee
Meer een plas, trage schaal vloeibare lucht.
Jager & hond roerloos tussen hout en water. 


© Harry Mulisch

 
Uit: Harry Mulisch De vogels - drie balladen (gedichten).
Amsterdam, Atheneum-Polak & Van Gennep, 1974

De overlevenden

ONTHEEMD



Het lijkt precies, dit land,
op dat waar wij gedwongen werden
scheep te gaan. Na de bekende ramp
zijn wij weer aangespoeld, gered,
zoals dat wordt genoemd.

Wij zijn nu voortaan overlevenden
terwijl degenen die aan land
gebleven zijn niet zo hoeven te heten.

Het land, nu we er weer terug zijn
is wel hetzelfde, maar getekend.

Getekend en beschreven. Alleen
in de herinnering zichzelf gebleven. 


© Judith Herzberg



Uit: Judith Herzberg Het vrolijkt, Amsterdam, De Harmonie, 2008

Luisteren aan de borst

DE DOKTER



De dokter keek op mij neer
ik zag zijn gezicht boven het mijne

ik zag wat hij dacht
dat ik dood kon gaan - zo keek hij
terwijl hij luisterde aan mijn borst

hij keek mij aan met een blik
- hoe kan ik dat zeggen - een blik
voorbij mijn gezicht, een blik naar iets
achter mij naar iets verwegs
alsof hij iets in de toekomst
probeerde te zien

hij keek mij aan en hij zei
hier mag u niet blijven
ze komen u halen


© Rutger Kopland



Openingsgedicht uit de cyclus Aan het grensland,
in: Rutger Kopland Toen ik dit zag, Amsterdam, Van Oorschot 2008

Het teken

Dat schoonheid een gegeven is
gevangen in harde getallen
en wij er altijd door omgeven
ingelegd in ons oor, schelpen op het strand
het lint onder je borsten, hoe zich

zuil tot tempel verhoudt, de gulden snede
waakt onder het verbrande gezicht van de aarde
leer dit, herken het teken dat sterker is dan wij
die verwoestten - we leven altijd na een oorlog.

Het grootste van de twee delen
verhoudt zich tot het kleinste zoals
het lijnstuk zich verhoudt tot het grootste

hoor: a:b=(a+b):a

Ja, ik luister.



© Ineke Holzhaus




Uit de cyclus Elektra, in:
Ineke Holzhaus Waar je was, gedichten, Maastricht/Amsterdam, Azul Press, 2011

Een reis

DE VADER


Was er een manier om te verdwijnen, was
er het wachten, het lange wachten,
geduld en tijdverdrijf,
wat doe je, wat ben je aan het doen,
je leeft nog.

Vreemd dat je leeft,
je had beloofd de dagen te tellen,
hoogstens een week te wachten.
Je hebt gezegd.

Nee, toen kwam de vader,
weliswaar geboeid,
hij had een reis gemaakt, van boven naar beneden
en hij zei dat hij geleefd had en
verdwenen was.
 
 
© Armando



Uit: Armando Gedichten 2009, Amsterdam-Antwerpen, Augustus, 2009

Niet jaloers op kiezelstenen

ZES MANIEREN OM WATERMELOEN TE ETEN




Vijfde manier: de bloedverwantschap van de watermeloen

Niemand zal een watermeloen voor een meteoriet aanzien
meloenen en hemellichamen hebben niets met elkaar van doen
Maar het valt niet te ontkennen dat de aarde een hemellichaam is
Daarom vat het moeilijk te ontkennen dat watermeloenen
met hemellichamen verwant zijn

Want de watermeloen en de aarde zijn niet alleen
met elkaar verbonden als ouders en kinderen, zij koesteren ook
gevoelens voor elkaar als broers en zusters – gevoelens
als
van de maan en de zon de zon en wij wij en de maan


Vierde manier: de geboorteplaats van de watermeloen

Wij wonen aan de buitenkant van de aarde blijkbaar
Blijkbaar wonen zij aan de binnenkant van de watermeloen
Wij rennen van hot naar her, onbeschaamd
Wij willen buiten wonen en licht verteren tot duisternis
om onszelf mee in te pakken, ons ijskoude, naar warmte verlangende zelf

Binnenin zitten zij onbeweeglijk in lotushouding,
geconcentreerd, de duisternis omvormend tot een tastbaar, sereen elan,
voortdurend op zoek naar zelfversterking, zelfontwikkeling
Maar uiteindelijk zullen wij onvermijdelijk de aarde ingedreven worden
en zij zullen vroeg of laat naar de buitenkant van de watermeloen breken


Derde manier: de filosofie van de watermeloen

De geschiedenis van de watermeloenenfilosofie
is korter dan die van de aarde, langer dan die van ons
Zij zien, horen en uiten geen ongepastheden
Watermeloenen regeren volgens de Tao en
leven afgezonderd van andere watermeloenen

Zij zijn niet jaloers op kiezelstenen, kijken niet neer op kippeëieren
Watermeloenen zijn levendbarend noch eierleggend en
begrijpen het principe van overleven in moeilijke tijden
Daarom zijn watermeloenen niet bang voor invasies en nog minder voor
de dood


Tweede manier: het territorium van de watermeloen

Als wij een watermeloen stukslaan
is dat puur uit jaloezie
Het stukslaan van een meloen is hetzelfde als het kapotslaan van een ronde nacht
hetzelfde als het neerslaan van alle hemel lichamen
het rot slaan van een heel universum

Maar het resultaat zal ons altijd nog
jaloerser maken, want zo zal
de band tussen meteoriet en meloenzaad, de vriendschap tussen meloenzaad en universum
nog duidelijker worden, scherper
en opnieuw binnendringen in ons territorium


Eerste manier: Eet eerst maar eens, daarna praten we wel verder





© Luo Qing


- uit het Chinees vertaald door Silva Marijnissen -


oorspr. gepublic. in Luo Qing Manieren om watermeloen te eten (1972, debuutbundel).



Voor meer Chinese literatuur in vertaling, zie de site van de vertaalster:

http://www.silviamarijnissen.nl/

Ik ben niet graag

HET VERWISSELEN VAN HET WIEL



Ik zit aan de kant van de weg.
De chauffeur verwisselt het wiel.
Ik ben niet graag waar ik vandaan kom.
Ik ben niet graag waar ik naar toe ga.
Waarom kijk ik naar het verwisselen van het wiel
Vol ongeduld?



© Bertolt Brecht




Uit: Bertolt Brecht Over de aardse liefde en meer, uit een leven vol gedichten en verzen 
- samenst., inleid. en vert. Martin Mooij - Rotterdam, Ad. Donker, 1998

Zilvermond

DE GLOED VAN INSTRUMENTEN



Zet het koffertje op de grond. Het licht van binnenuit op
als bevat het radium.
                                    Het meisje gaat op de zwartgelakte stoel zitten.
Ik zal voor haar knielen, doen wat gedaan wil worden.
                                                                                                 Sluit je
Ogen.
          Traanvormige viool in haar hals gelegd.
                                                                           De letters die ik in je lik
komen opzetten als hars uit hout. Schaduw in de vorm van een meisje
dat een koffertje op de grond zet en opkijkt. Zilveren mond.
Roodfluwelen voering.
                                        Leun achterover en zucht. Kom nu, kom.




© Peter Verhelst




Uit: Peter Verhelst Nieuwe sterrenbeelden Amsterdam, Prometheus, 2008

Nooit

Ik trok een streep:
tot hier,
nooit ga ik verder dan tot hier.

Toen ik verder ging
trok ik een nieuwe streep,
en nog een streep.

De zon scheen
en overal zag ik mensen,
haastig en ernstig,
en iedereen trok een streep,
iedereen ging verder.


© Toon Tellegen





Uit: Toon Tellegen Over liefde en over niets anders, Amsterdam, Querido, 1997

"Rayonhoofden weer bijeen"

Wind en water

ranselende ramen

ga door ga door

mooi

machteloos koor

ik heb de zon

in huis.

© Cesare Filioli


- met dank aan openhaard.nl

Wit

HELS


Nu zijn we niets dan licht
tussen lakens en hitte
die wit als een lawine is.




© Reine De Pelseneer



Uit: Gerrit Komrij [red.] De 21ste eeuw in 185 gedichten (bloemlezing met verzen van jong talent, dichters geboren na 1976). Amsterdam, De Bezige Bij, 2010

Grap

HERSENEN


De mogelijkheid even een kijkje te nemen in zijn hersenen.
Maar de vader is nooit in de buurt van kogels geweest
geen man om te bedreigen of af te persen, geen man om op straat
te overvallen in zijn kleren die nooit veel mochten kosten.

Stel dat. Een kogel die door zijn schedel zou schieten
zonder hem van het leven te beroven en die alleen delen
van de prefrontale hersenschors zou beschadigen.

Waarna hij in een dier zou veranderen en de opgezette buizerd
door de kamer zou smijten omdat hij niet meer tegen grappen kon.
Omdat hij vond dat de deksels en doppen godverdomme eens
aangedraaid moesten worden en de deuren gesloten.

Geen boeken meer, of films waarin behoorlijk geacteerd wordt.
Woorden en gedrag uit de bakken met het goedkoopste
en meest primaire gegraaid. Een andere man in het lichaam van dezelfde man.
Misschien zou hij dan tot daden komen waar een biograaf wat aan had.



© Maarten Moll



Uit: Maarten Moll Lichaam, Amsterdam/Antwerpen, Uitgeverij Contact, 2011

Algebra

GROOTSTEEDS


Wat ze vóór mij deed? Met Hugo at ze kreeft,
met Thomas reed ze door LA, met Sander sliep
ze in Berlijn, met Jean, met Stein... En ik,

zo groen in de geheime algebra
van ons geluk: wier haar, wier lippen en
wier oogopslag zie ik bij haar terug?

Ze weet niet dat ze net als Lisa lacht.
En ik zie niet wat ik van Hugo heb.
Maar na een week of zeven staat er 's nachts

een kring van schimmen rond ons bed te kijken
hoe traag, hoe teder en verbeten wij
hun diepste namen uit ons hoofd verdrijven.


© Menno Wigman


Uit: Menno Wigman Zwart als kaviaar Amsterdam, Bert Bakker, 2001

Hoeft niet

Wie A heeft gezegd,
hoeft geen B te zeggen.
Hij kan ook toegeven
dat A fout was.

- Bertolt Brecht
 

in: Bertolt Brecht Teatereksperiment en politiek, Nijmegen, SUN, 1972 - uit het Duits vertaald door Jacq Firmin Vogelaar en Wim Notenboom (oorspr. Suhrkamp Verlag, Berlin/Frankfurt, 1957).

Archeoloog

ALLES MAG JE WORDEN



Het springzaad knapt, de brempeulen
knallen open en jij ligt daar in je wieg
als een popelend boontje bij.

Alles mag je worden van mij: zeeman
boswachter, archeoloog. Of -
als je leven ingewikkelder loopt -

geponsord ontdekker van aangroei
werende stoffen voor scheepsverf,
alleenstaand paddenstoelenfotograaf,
pacht- en beestenlijstenonderzoeker
van verdwenen Drentse keuterijen.

Alles. Behalve ongelukkig. Beloofd?


© Erik Menkveld


Uit: Erik Menkveld Schapen nu! Amsterdam, Bezige Bij, 2001

Met haar mond

MAGNESIUMLICHT (SOMS)

2 - ring -


Soms lig je op een wiegend ponton in zee. Wijdbeens komt ze
boven je staan, haren in vuur en vlam. Glimlachend buigt ze
achterover, de beenspieren opsplitsend, duikt ruggelings in het water - 
ze zal met haar mond een ring van de bodem plukken en die keer op keer
over je vinger schuiven, zilverkleurig als een dolfijn.
                                                                                       's Nachts       
zullen vlammetjes over het water rennen. Aan land springen.
Door de bergflanken vreten. Wijngaarden bezielen. Ondergronds rijpt
het vuur. Uitverkoren zijn zij die een glimp opvangen. 


© Peter Verhelst




Uit: Peter Verhelst Nieuwe sterrenbeelden, Amsterdam, Prometheus, 2008

Niets houdt haar nog warm

BOODSCHAPPENTAS



Ze hangt als een boodschappentas
aan mijn arm en ik bedenk
wat er met haar

uit mijn leven verdwijnt: Buisman,
een stoof, de theemuts.

Niets houdt haar trouwens
nog warm.

Bevelend wijst ze naar
de supermarkt en
vraagt me

wat ik zie:
ik noem een naam.

Nee, idioot,
dat is de overkant
en hoe komen wij daar?

Ik wil haar nooit meer ontstemmen,
zeg me hoe.

Maak je maar klaar,
we zullen moeten zwemmen.


© Wim Brands



Uit: Wim Brands Ruimtevaart, Amsterdam, Nieuw Amsterdam, 2005

Storm!

KONVOOI OP DRIFT [2]


Een konvooi van felgekleurde speelgoedbeesten
koerst op de Ierse en Britse kusten af
Drie jaar geleden zijn ze in een storm overboord geslagen
Sindsdien doorkruisen zij de wereldzeeën
gele eendjes, blauwe schildpadden, rode bevers
negenentwintigduizend in getal

Volgens een oceanograaf vandaag in The Times
heeft de bonte stoet al enkele leden verloren
Bij Sitka in Alaska spoelden vierhonderd beesten aan
en ook verderop bij Kodiak werden ze gesignaleerd
Die vondsten stellen de onderzoekers in staat
om hen te volgen op hun barre tocht
Momenteel bevindt het konvooi zich ergens in de Beringstraat
Keurig verpakt in schotsen ijs dobberen ze
met een snelheid van zo’n acht kilometer per uur
in de richting van de Atlantische Oceaan
In dat tempo zal hun ijselijke tocht wel vijf jaar duren
voor ze op de Ierse en Britse stranden rust zullen vinden

Door de beestenboel op drift te volgen
hopen oceanografen hun computermodellen
voor het zeegedrag te kunnen verfijnen

Volgens stromingsdeskundige Curtis Ebbesmeyer
lopen de beesten bij dit experiment geen enkel gevaar
‘Ze zijn veerkrachtig en kunnen zelfs
De zwaarste ontberingen doorstaan’


© K. Michel


Uit: K. Michel Waterstudies, Amsterdam, Meulenhoff, 1999

Daarginds

graaf hier, zegt de een
nee, graaf daarginds, zegt
een ander, graaf totdat je het
hebt gevonden

ik leg mijn spade terzijde
ik graaf niet, ik ga beginnen
mijn tong op te halen
uit diepe grond 



© Leo Herberghs

 
Uit: Leo Herberghs Hij, de langzaamste van allen Utrecht, De Contrabas, 2011.
 
 
Kaart van dichter Leo Herberghs bij eindejaarspost: 'Zullen we in het nieuwe jaar wederom door het leven gaan met "h" en zónder "h", en voelen we ons daar dan gelukkig mee?'
 
Kaartillustratie: Black Venus (1967), manshoog figuur van beeldhouwer-kunstschilder Nikki de Saint Phalle
- afbeeldingen en delen van haar werk zijn te zien in o.a. Basel,
Museum Jean Tinguely

Soortelijk gewicht

FAMILIEPORTRET




Toen moesten we een foto nemen

verzamelden ons feestelijk om blauw
geaderde kaas, gefileerde vis onder citroen,
taart toe, room, chocoladesnippers met
af en toe een druppel zout uit een oog.

Je soortelijk gewicht veranderde, maar
wij aten de dood de deur uit, boter, brood
alleen de fruitschaal sloeg alarm met zijn
vroeg zomerse kleuren. We groepeerden

ons, verstrengelden armen, wierpen schaduw
dat je niet uitgeknipt kon worden, een gat
gestanst voor het jurkje van een aankleedpop.

Het was een mooie dag, zei je, dank je wel
wij werden later digitaal bewerkt tot glimlach.



© Ineke Holzhaus



Uit: Ineke Holzhaus Waar je was, gedichten, Maastricht/Amsterdam, Azul Press, december 2011