Nooit

Ik trok een streep:
tot hier,
nooit ga ik verder dan tot hier.

Toen ik verder ging
trok ik een nieuwe streep,
en nog een streep.

De zon scheen
en overal zag ik mensen,
haastig en ernstig,
en iedereen trok een streep,
iedereen ging verder.


© Toon Tellegen





Uit: Toon Tellegen Over liefde en over niets anders, Amsterdam, Querido, 1997

Dag pauwoog

DOCHTER


Ze duwt prikkeldraad opzij,
haar vingers bloeden,
ze ziet wit, ze heeft het koud

voorbij het prikkeldraad zijn struiken
kaal nog en met doornen,
'Loop daaromheen!' stemmen jagen haar op

ze loopt erdoorheen
en rozen vangen aan met bloeien, geuren,
schuchtere rozen overal

voorbij de struiken schijnt de zon, ze gaat daar zitten,
er is daar mos en er zijn daar vlinders,
dagpauwogen, nachtpauwogen, pijlstaarten, vossen

ze leunt achterover, ze is mijn dochter,
ze kijkt niet om,
ze wil nergens in veranderen.



© Toon Tellegen


Uit: Toon Tellegen Hemels en vergeefs, Amsterdam, Querido, 2008

Greppels

Er zijn uren
zonder jou. Soms. Misschien. Het is denkbaar.
Er zijn rivieren met oevers vol boterbloemen
zonder jou. Boten met hakkelende motoren, stroomopwaarts,
zonder jou.
Er zijn wegen zonder jou. Zijwegen, ongelukken,
greppels.

Vlinders zonder jou zijn er, en distels. Ontelbare.
Er is mismoedigheid zonder jou. Laksheid. Angstvalligheid.
En er gaat geen uur voorbij,
er is nog geen uur voorbijgegaan.


© Toon Tellegen


Uit: Toon Tellegen Mijn winter, Amsterdam, Querido, 1987

Zachte woorden

'Kom terug.'

Als ik die woorden eens zó zacht kon zeggen

dat niemand ze kon horen, dat niemand zelfs kon denken

dat ik ze dacht...

en als iemand dan terug zou zeggen

of desnoods alleen maar terug zou denken

op een ochtend:

'Ja.'

© Toon Tellegen

Uit: Toon Tellegen Over liefde en over niets anders, Amsterdam, Querido, 1997

Lankmoedige dagen

EEN MEISJE



Ze wacht.
Nee, denkt ze, ik wacht niet,
ik dans.

Ze danst,
ze danst met lange, ranke passen,
langzaam en aandachtig,
ze houdt haar ogen dicht,

ze danst door deuren en door ramen
en door lange lankmoedige dagen -
hout, glas en uren vallen in splinters rond haar neer -

en telkens als ze niet meer kan
en bijna, bijna valt,
denkt ze: Ik?
ik val niet, ik dans.



© Toon Tellegen



Uit: Toon Tellegen Kruis en munt, Amsterdam-Rotterdam, Em. Querido/Poetry International, 2000
 
- verschenen t.g.v. de eerste Gedichtendag, januari 2000

Onhandig

AAN HET EINDE VAN DE DAG




Aan het einde van de dag,
als iemand aan komt hollen met de liefde,
als je moe bent en onhandig en toevallig net verward in
een warnet
van angsten –
wat moet je doen,
wat moet je met de liefde doen, donzig, schrikachtig,
die iemand je nog brengt?




© Toon Tellegen


Uit: Toon Tellegen Alleen liefde, Amsterdam, Querido, 2002

Bij twijfel

WAAROM SCHRIJF IK



Ik schrijf omdat ik wil schrijven
dat ik gelukkig ben.

Op een dag zal het zover zijn
en zal ik schrijven -
met mijn tong tussen het puntje van mijn tanden,
en met rode oren en rode wangen;
ik ben gelukkig.

Als ik daarna ooit nog twijfel
en meen dat ik verdrietig ben of de wanhoop nabij
of zelfs reddeloos verloren,
kan ik altijd opzoeken wat ik werkelijk ben:
gelukkig.



© Toon Tellegen



Uit: Toon Tellegen Gewone gedichten, Amsterdam, Querido, 1998

Geluk

Ik werd geboren
en iemand kwam aansjokken, zette een ladder
tegen mij aan en klom naar boven
met op zijn rug mijn ziel en mijn gedachten.

Het begon te regenen
en hij sprong naar beneden, holde weg
om te schuilen, riep nog over zijn schouder:
'Wees gelukkig! Wees maar gelukkig!

De zon verscheen,
maar er klom niemand meer naar boven.
Niemand legde uit hoe ik mijn gedachten
moest gebruiken,
niemand bracht schaduw,
niemand haalde de ladder weg,
niemand zei dat er niemand meer zou komen.


© Toon Tellegen


Uit: Toon Tellegen Daar zijn woorden voor - een keuze uit de gedichten,
Amsterdam, Muntinga, 2007

Raak

MIJN VADER SLOEG PLANKEN MIS

Mijn vader
sloeg planken mis

mijn broers glimlachten,
schreven elke misslag in een schrift,
mijn moeder deed de was
of lakte haar nagels

mijn vader
die zich in leven hield met schaamte, spijt en ongemak,
die zich dagelijks gewonnen gaf,
die hijgde
en onwerkzaam en achterstallig was,
die niemand iets te vertellen had,
die een spin was zonder web en zonder lente,
die piepte en kraakte, als een ijzeren haan

op een dag sloeg hij raak
en gooiden mijn broers hem weg.

© Toon Tellegen

Uit: Toon Tellegen Raafvogels, Amsterdam, Em. Querido, 2006

Springerig

TWEE KOORDDANSERS


Twee koorddansers.
Zonder publiek.
Onder een blauwe hemel, over een afgrond heen.
Zwaluwen, springerig gras, hier en daar
iets geels.
De een zegt, bijna jubelend, met vuurrode wangen:
‘Niemand zal kunnen zeggen dat wij…’
Een vleugje wind, een rafelig wolkje, een krekel. Niets
bijzonders.
De ander zegt: ‘…niet diep gevallen zijn.’

Veel later pas gevonden, spreeuwen, modder.


© Toon Tellegen



Uit: Toon Tellegen Alleen liefde, Amsterdam, Querido, 2002

Uit zee

EEN VERSJE


Zij keek naar mij.
Waar heb je dát uit, vroeg ik.
Uit zee, zei zij.
En streelde mij.

Zij streelde mij.
Hoe wist je dít, vroeg ik.
Ineens, zei zij.
En kuste mij.

Zij kuste mij.
Hoe kom je dáár aan, vroeg ik.
Vanzelf, zei zij.
En lachte om mij.

Zij lachte om mij.
Mijn God, zei ik.
Niet waar, zei zij.
En keek naar mij.




© Toon Tellegen


Uit: Toon Tellegen Alleen liefde, Amsterdam, Querido, 2002

Engel

EEN MAN DACHT DAT HIJ VRIJ WAS


Een man dacht dat hij vrij was
en een engel sloeg hem neer,
de man zei dat hij vrij was
en weer sloeg de engel hem neer,

maar de man zei opnieuw dat hij vrij was
en opnieuw sloeg de engel hem neer,

toen schreeuwde de man dat hij vrij was,
dat hij altijd vrij was, dat hij nooit iets anders dan vrij zou zijn
en de engel sloeg hem tot bloedens toe neer

en schaamte en vergeefse moeite woeien op
en verspreidden zich als stof
over de grijze aarde

en de man stamelde dat hij vrij was,
dat hij dacht dat hij vrij was

en de engel vloog weg.

© Toon Tellegen


Gedicht uit 1999, met dank aan het Nationaal Comité 4 en 5 mei, uit:

De verleden tijd van vrede, dichters over 4 en 5 mei. Amsterdam, Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) & Nationaal Comité 4 en 5 mei (2005).

Kleding

Ik heb het koud en schrijf een gedicht
Als het af is trek ik het aan

- Toon Tellegen


De schemer heeft uw kleren aan

- Gerrit Achterberg

Gezien in dezelfde straat, twee elkaar tegemoet rijdende Rotterdamse vuilniswagens met dichtregels
(Roteb, Rotterdamse gemeentelijke reinigingsdienst)

Hulpgeroep

DE ONTDEKKING





Een man ontdekte de zin van het bestaan,
holde naar buiten,
klampte iedereen aan, zei: "Luister!
Het is heel anders dan u denkt!"
en over zijn woorden struikelend
legde hij het uit
aan iedereen
en iedereen was stomverbaasd -
is dat dus de zin van het bestaan...
ach, hoe is het mogelijk...
schudde zijn hoofd,
sloeg vlammen van zich af,
sprong in sloten, rivieren, riep om hulp
of liep peinzend weg.




© Toon Tellegen



Uit: Toon Tellegen Een dansschool, Amsterdam, Querido, 1992

Zojuist vertrokken

HET BEZOEK


Op een dag was het zοver.
Ik besloot haat eindelijk eens οp te zoeken.
Haar gieren deden mij peinzend open.
Haar honden gingen mij voor naar haar vertrekken,
de sporen van hun tanden in mijn been.
Haar slangen schonken mij een kopje thee in,
met een wolkje melk, en roerden het om met hun tongen.
Haar slakken likten mijn mοndhοeken schoon.
Zij was er niet, zij was zοjuist vertrokken,
zei haar hyena, huilend in mijn nek.
En zij komt nοοit meer terug,
zei haar spin, de aanzet tot een web
reeds strak gespannen om mij heen.


© Toon Tellegen


Uit: Toon Tellegen Daar zijn woorden voor - een keuze uit de gedichten. Amsterdam, Muntinga, Rainbow, 2007.

Zij lazen hoe gelukkig zij waren

TWEE MENSEN


Zij hadden elkaar beloofd geen heimwee te hebben,
geen spijt,
niets te missen en elkaar nooit ongelukkig te maken,
nooit
en dus lieten zij zichzelf nooit kennen,
beten zij elke zondag op hun pennen
en schreven zij elkaar hoe gelukkig zij waren,
al was het alleen al door de brieven van elkaar,
schreven zij,
waarin zij lazen hoe gelukkig zij waren.
Zo dwarrelen bladeren
soms hartstochtelijk
naar de grond.


© Toon Tellegen


Uit: Toon Tellegen Daar zijn woorden voor - een keuze uit de gedichten. Amsterdam, Muntinga, Rainbow, 2007.

Het verschil

VRIJHEID



Voor doodslaan en gelukkig zijn en schromen
en weifelen
en in een afgrond vallen
en ontkennen en schuldig zijn
en koortsachtig zoeken naar waarheid, schoonheid
maakt vrijheid geen verschil,
of hooguit een verschil als tussen een bloeiende appelboom
en geen bloeiende appelboom,
of tussen een kus en geen kus, hoe vluchtig
en verraderlijk ook.

Toon Tellegen


Gedicht uit 1999, uit: De verleden tijd van vrede, dichters over 4 en 5 mei. Amsterdam, Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek & Nationaal Comité 4 en 5 mei (2005)

Aarzeling

STRAFFELOOS

Ik zal je vergeten en weer ontmoeten.
Ik zal je vergeten, ontmoeten en weer vergeten.
Ik zal je weer ontmoeten.

Ik zal je vergeten en weer vergeten en weer vergeten,
ik zal wandelen door dozijnen parken,
lichtgroene, violette en roze parken, onopvallend,
in de regen.

's Avonds zal ik je weer vergeten.

De treden zullen niet meer weten
wie je bent.
Maar zij zullen kraken.
En de voordeur zal weer aarzelen.


© Toon Tellegen

Uit: Toon Tellegen Daar zijn woorden voor - een keuze uit de gedichten. Amsterdam, Muntinga, Rainbow, 2007.

Een eenzame begeerte

DE ONTDEKKING



Een man ontdekte dat de liefde niet bestond.
Het was een schitterende ontdekking.
Hij werd beroemd.
Hij hield lezingen, gaf interviews,
lichtte zijn bevindingen uitvoerig toe,

en alle mensen schudden hun hoofd van verbazing -
maar ze haalden ook opgelucht adem,
want zíj bestonden nog wel,

en achter hun deuren, tussen hun jassen, in hun kelders,
omhelsden zij elkaar,
in het donker, prooien
van een eenzame begeerte,

want de liefde was een verzinsel.


Toon Tellegen


Uit: Toon Tellegen Daar zijn woorden voor - een keuze uit de gedichten. Amsterdam, Muntinga, Rainbow Essentials, 2007

Geen bloemen, geen bezoek

Ik kwam een zondagochtend tegen.
'Hoe gaat het met jou,' vroeg ik.
Zij schudde haar hoofd.
Er was weinig van haar over.
Haar lichtvoetigheid, haar zachtmoedigheid en zelfs
haar regenachtigheid,
het was allemaal weg.

'Waar ga je heen?' vroeg ik.
Zij zei dat zij ging sterven op een doordeweekse dag -
niet ver van daar.
'O zondagochtend!' riep ik haar na.
'Ik zal wat paardebloemen op je leggen!'

Een maandagochtend hield mij tegen.
Geen bloemen. Geen bezoek. En zeker geen gevoelens.
'Wees blij,' zei zij.
Het was een mooie maandagochtend -
zonnige lippen, een strakblauwe rok
en ongeduldig als een hond.


TOON TELLEGEN


Uit: Toon Tellegen Daar zijn woorden voor - een keuze uit de gedichten. Amsterdam, Muntinga, Rainbow Essentials, 2007