Oude schoenen

NIEUWE PAPA


Nieuwe Papa was erg stil, in zijn nabijheid leken we allemaal kinderen.
Die dag vertelde Oude Papa ons: Nieuwe Papa bestaat eigenlijk niet. Hij zei dat mijn broertje en ik te veel dromen.
Nieuwe Papa was in onze dromen, en Oude Papa behandelde ons goed, heel goed.
Nieuwe Papa droeg altijd de oude leren schoenen van Oude Papa, zijn gezicht was triest. Zijn das was oud, zijn ogen waren oud, ook zijn ademhaling was oud.
Later, toen Nieuwe Papa niet meer verscheen, was Oude Papa ook oud geworden.


© Ye Mimi


- uit het Chinees vertaald door Silvia Marijnissen -

Tong van de tijd

ER IS


Er is
een seconde
zoek.

De tijd
is op
de pijnbank gelegd.

De tong
van de tijd
is losgemaakt.

De tijd
heeft geschreeuwd.

De tijd
is geslagen
getrapt
en vernederd.

Ze hebben
de tijd
voor het voetlicht
gebracht
en het geweten
stond in brand.

Maar
er is
en er blijft
een seconde
zoek.


© Jan Arends

Uit: Jan Arends Vrijgezel op kamers (herz. en uitgebr. ed.), Amsterdam, de Bezige Bij, 2003

Smeltende uren

eens toen ik bij de mieren
in Zwitserland woonde
hoorde ik dat de wijsheid
een bergbeek voorstelt,
klaterend uit de hemel
maar ik luisterde niet


later wachtte
ik voor de open rots
maar de uren smolten
het blauwe kristal niet


eindelijk viel
een lange regen
in mijn voetstappen.


© Hans Lodeizen


Uit: Hans Lodeizen Verzamelde gedichten, Amsterdam, Van Oorschot, 1996

Tegels

DE GESCHENKEN



Vandaag heb ik een
warm rood bloed aangetrokken
vandaag hebben de mensen mij lief
een vrouw lachte mij toe
een meisje gaf me een schelp
een jongen gaf me een hamer

Vandaag kniel ik op het trottoir
ik spijker aan de tegels
de naakte witte voeten van de voorbijgangers
allen zijn in tranen
maar niemand schrikt
allen zijn blijven staan waar ik ze heb aangetroffen
allen zijn in tranen
maar ze kijken naar de luchtreclames
en naar een bedelares die broodjes verkoopt
in de lucht

Twee mensen fluisteren
wat doet hij spijkert hij ons hart vast?
ja hij spijkert ons hart vast
dan is hij dus een dichter



© Miltos Sachtouris



Uit: Miltos Sachtouris Het hoofd van de dichter, tweetalige uitgave - uit het Grieks vertaald door Bernadette Wildenburg en Jan Veenstra - Groningen, Styx Publications, 1993

Gordijn

ZONDER



die morgen tref ik woorden aan tussen de lakens,
ze prikken als stukjes spiegel waarin een schim
weerkaatst. ik lees:

ik ben weg, neem niets mee behalve
de geur van je haren, de zachtheid van je wangen,
de smaak van je lippen. de hond

op straat leidt me
af en ik staar naar het raam, nooit zag het ochtendlicht
er zo vaal uit, had het gordijn zo weinig kracht.

het was de eerste keer dat het niet opbollend
in mijn haren snoof, mijn wangen streelde,
me goedemorgen zoende.


© Sylvie Marie


Uit: Sylvie Marie Zonder. Antwerpen/Amsterdam, Vrijdag-Podium, 2009

Achterwaarts

T-SPLITSING


van twee kanten kwam ik aangelopen;
kan alleen nog maar rechtdoor.

van de bedenktijd vouw ik een vogel
met een grotere spanwijdte dan de bedenktijd
en na dat gezichtsbedrog moet ik rechtdoor.

had ik een echoput gevouwen,
een hart vol wensen,
een vat vol nee-zeggerij,
en het antwoord was me niet bevallen,
wat had ik mogen doen?

het bed delen met een negenenveertigjarige vrouw.
of ze is nog zeventien en hoe moet het dan?

misschien kan ik het herschrijven
tot rug tegen de muur
en dat ik alleen nog maar achteruit kan:

een oplossing als voor een kat
die in de muur een kattenluik ontdekt
en er achterwaarts doorheen stapt.


© Bas Belleman


Uit: Bas Belleman Hout, Amsterdam, Uitgeverij 521, 2006

Opluchting

O niet in staat te zijn te kiezen
tegen de pijn of voor de opluchting
van het verliezen


© Elly de Waard



Uit: Elly de Waard Afstand, Amsterdam, De Harmonie, 1978

Nieuws

ALWEER EEN JAAR


en elke negentiende september
- het wordt alweer bijna vier jaar,
wat is de tijd toch snel voorbijgegaan -
zal ik haar weer moeten vragen
of er nog nieuws is,
of er al iets bekend is.

en zij dan: nee hoor, dank u wel,
bedankt voor uw belangstelling,
terwijl haar ogen almaar blijven zeggen
wat ze mij die eerste keer
zonder woorden zeiden
- dat is nu bijna drie jaar geleden,
hoe is het mogelijk -
nee hoor, dank u wel,
bedankt voor uw belangstelling,
maar ik ben geen weduwe,
kom niet dichterbij,
je hoeft nergens op te zinspelen,
ik zal niet met je trouwen,
ik ben geen weduwe,
nog niet.


© Ariel Dorfman


Uit: Ariel Dorfman Verdwijnen - vertaling Eric Gerzon - Amsterdam, De Populier, 1985

Gekapseisd

morgen valt de zee achterstevoren
drinkt eb vloed
vaart zonder aankondiging
de hemel los

blijven we achter op het zand
engelen zonder draad
engelen zonder passe-partout
andersdenkend

morgen draait de wind
zonder mededogen
kapseist drijfhout
niets grandioos voor de boeg

blijven we achter op het zand
met geschilde lijven
dijen bezoedeld
monden gedregd


© Gerry van der Linden


Uit: Gerry van der Linden Glazen jas. Amsterdam, uitg. Nieuw Amsterdam, 2007

Dovenetel

EEN KLAAGLIED


Achter de westelijke weilanden
bij de grenzen van het dorp,
De Drie Witte Palen en Het Witte Huis,
kwamen ons op de Endegeesterstraatweg*
in den treure krankzinnigen tegen.
Zij liepen met spaden en wagens
dingen te doen die niemand begreep.
Zij waren niet kwaad, was ons verteld
door bewakers, zij waren niet goed
bij hun hoofd, daarom waren zij kaal.

Soms staken zij door de afrastering
van het gesticht ons dovenetels toe
met het verzoek ze te vullen, hetgeen
ons wonderlijk voorkwam en daarom
konden we het niet. Terug in het dorp
hoorden wij hen 's avonds hard huilen.


© Redbad Fokkema



Bron: R.L.K. (Redbad) Fokkema [1938-2000] Elke dag is de eerste, Amsterdam, Querido, 1980

* Endegeest: gesticht in Oegstgeest (Z.-H.)

Ongeloof

NIEUWJAARSKAARTEN IN DE VIJFTIGER JAREN


Voor het laatst vertoonde zich de goudkleur
van ikonen en middeleeuwse schilderijen op
wenskaarten uit de vijftiger jaren: laatste
opleving van de beslotenheid en het geluk.

Nog eenmaal spanden mensen als een rendier
natuur voor hun ar: breng ons verder! Breng
ons door de poort van het stervende jaar! Ja
hoefijzers en klavertjesvier, zilverglitter,

reikten postbodes aan in de sneeuw. Eeuwig
stormden klokken aan in de lucht, schijnsel
viel uit kerkjes. Zoete landschappen ademden

geur van vanille uit. In de zandwegen hoog-
stens karresporen; blijde vinkjes laag op hun
tak. Ongeloof stortte neer op 't ganzenbord.


© H.H. ter Balkt


in: Tirade, jaargang 1993

Tijdloos

Op andere dagen loerde de zon door de stoffige ruiten.
Om te zien hoe laat het was. Maar er was geen klok


Charles Simic




- Schone regels, Rotterdams vuilniswagengedicht -

Golven

HET STRAND VAN DE KINDERJAREN. IK HIELD
MIJN HART
aan de borst van de zee. De korrels metselde ik
tot dromen en kastelen aaneen, mijn glimlach
de mortel. Maar de golven leefden zo snel

© Yvonne Né



Uit: Y. Né Dun land - gedichten en tekeningen, Amsterdam, de Bezige Bij, 1994.

Ook opgenomen in: Y. Né Hier mag niets af zijn - verzameld werk t/m 2005, Breda, De Geus, 2009

Met mijn handen

BLUES II
[Aceste bluesuri impregnate]

Deze bluesgedichten doordrongen van de geur van papier
van de gitaar van Paco de Lucia en van
jouw kracht je te verschuilen achter een clownsmasker
zijn precies wat ik me nu heb voorgenomen
niet meer, maar ook niet minder
in een gelijkmatig en toch onheilspellend ritme
van steeds geraffineerder vleselijke genoegens toen
het welriekende haar op je borst vermengd met sigarettenrook
me een moeilijk te beschrijven beneveling van de zintuigen bezorgde,
en toen ik omzichtig afdaalde over de middellijn,
ik bedoel die bruinige lijn van jouw buik
had ik kunnen stuiten op een kuil, een meer, een put
maar ik botste op een in de natuur omgevallen toren,
zo dikwijls ontmoet en zo weinig voorspelbaar
in zijn weerspannigheid, dat ik naar adem snak.
ik streel je schedel, je handen en zelfs je lange ranke voetzolen,
ik streel je huis, de kleurloze, bijna zwarte bloem voor het raam,
je doffe blik van een zieke die niet weet hoe ziek hij is,
ik streel ze zonder hartzeer, zonder verspilling, zonder afgunst
hoewel ik misschien niets van dat alles heb
maar eerder met een bezorgdheid die
het uitdagende gevoel van verlangen kan vervangen
en de hartstocht van de dingen die na een brand zijn overgebleven,
het geweld van het bezitten, want men zegt dat seks gewelddadig is
en zelfs dit uiteinde van de wereld
vanaf nu verloren voor minstens honderd jaar zo niet voorgoed,
ach, en jouw haan stapt met mijn voetzolen,
en jouw trompet speelt met mijn lippen
en jouw minnaressen vrijen met je met mijn handen.


© Angela Marinescu


- uit het Roemeens vertaald door Jan Willem Bos -



Met dank aan Meander, literair e-zine, en het letterentijdschrift Deus Ex Machina


Zie ook eerder op dit weblog:
http://rotterdampoetrylakes.blogspot.com/2009/11/landkaart.html

Ontwortelde namen

THEBE


Die ochtend gingen we naar Père Lachaise.
We dronken koffie in Café Rond Point
en staken bij het stoplicht over:
wie grafwaarts gaat wil er niet aan.
Wat ingestort was vonden we het mooist.
Jij nam wat foto's: een gebroken zerk
met scheefgezakte zuilen, terwijl ik Thebe
schreef, de dood een stad vol heimelijk leven.

Een boom had zich genesteld rond een
steen, een naam omworteld, overschreven,
alsof dat hooguit breeduit bleef van
wie ooit stam zei, takken, blad.

We keken in een onafzienbaar gat en
spraken over dàt. Ik zou niet treuren
op je graf zei je, dat kan ik niet, ik zou
je missen, missen zou ik je.


© Hester Knibbe


Uit: Hester Knibbe Een hemd van vlees, Baarn, De Prom, 1994

Staatsgreep

Ik ontwaak in een land waarin
de verliefden de macht hebben overgenomen.

Ye Mimi




- Schone regels, Rotterdams vuilniswagengedicht -

Ster

KERSTLIED VAN DE SUPPORTERS


We waren van 't voetbal teruggekeerd,
we hadden een treinstel verruïneerd
en we liepen nog wat door de angstige stad
en toen riep er eenje: Hé! Zie je dat!
Daar is verdomme
een ster gekomme!

Toen riep er een ander: 'Heremejee,
dat is een nieuw geintje van de ME:
nu jagen ze ons weer op de vlucht
met helicopters, hoog in de lucht,
en er zijn honden
aan vastgebonden.'

Maar je hoorde geen motor, het bleef zo stil,
en min of meer tegen onze wil
liepen we mee met die zwervende ster
en Japie zei nog: ik zie al van ver
waar die ster heengaat:
'Tweede Jan Steenstraat.'

Een dronken kerel zong er een lied:
'Driehoog achter is het geschied.'
En hij had gelijk in zijn dronkenschap,
dus wij liepen over een donkere trap
zachter en zachter
naar driehoog achter.


© Willem Wilmink



Uit: Willem Wilmink We zien wel wat het wordt - liedjes voor kinderen in de groei,
Amsterdam, Bert Bakker, 1985

Licht

WENS


Als de mens een moeder had
die hem opneemt aan het einde,
zoals een moeder hem weggaf
aan het begin,
hoe licht zou de dood zijn.


© Heinz Kahlau



Uit: Heinz Kahlau (1931, Duitsland) Blanke man, een selectie uit de poëzie van H. Kahlau -  in de vertaling van Geert van Istendael en Koen Stassijns - Antwerpen, Epo, 2002.

Ook in: Half engel half mens - 100 moedergedichten uit de wereldliteratuur, bloemlezing door Koen Stassijns en Ivo van Strijtem, Tielt (B.), Lannoo, 2010

Kraambezoek

BETHLEHEM



We stonden nietsvermoedend in de stal,
toen kwam dat jonggehuwde stel er aan
en was er prompt een zuigeling geboren.

Er werd kortom, van alles aan gedaan
om onze nachtrust grondig te verstoren.
Het kraambezoek gedroeg zich niet beschaafd.

Er waren herders met hun toebehoren.
Uitheemse types kwamen opgedraafd
en engelen… het leek wel carnaval.

Wij dieren zijn toch altijd weer de klos
Wie komt er ons bevrijden?

Ezel
Os


© Drs. P


Uit: Toenemend feestgedruis – De beste gedichten van Drs. P, samengesteld, bezorgd, ingeleid en toegelicht door Cees van der Pluijm. Amsterdam, Nijgh & Van Ditmar, 2004

Ontsnapping

EEN MAN IS MAAR EEN KLEINE MAN


Een man is maar een kleine man.
Hij valt in slaap,
zijn mond valt open,
zijn dromen ontsnappen hem zonder spoor.

En 's ochtends niemand die zeggen kan
welke naam er op zijn lippen lag,
welk gezicht hij daarbij amper trekt.
Hij neemt zijn lege koffer en vertrekt.
Mensen zeggen naar zijn werk.


© Jo Govaerts

Uit: Jo Govaerts Apenjaren, Leuven (B.), Van Halewyck, 1998

De strengheid van zeep

ERFENIS


Ik ben van je lichaam, ik ben je zo kwijt.
Ik weet niet of wij elkaar ooit omarmden.
Je sloeg, je was het bevel van een ander.
Ik heb van jouw handen geen enkel bewijs.

Soms ruik ik je schort, maar zonder geheim,
De strengheid van zeep en opgelegd voedsel.
Wij waren met zeven, wij deelden de moeder
opdat geen van ons ooit de liefste zou zijn.

Ik ben van je lichaam, ik ben het vergeten.
Ik oefen mijn mond in ‘lieveling’ en ‘schat’.
Naast mij ligt een vrouw, even boos, even teder,
even ver van mij af.

© Charles Ducal



Uit: Charles Ducal Moedertaal, Amsterdam, Atlas, 1994

Alles nog

TREINREIS




Te wachten op de trein, uiterst moeizaam
over de grijze brug, een gele bloem springt
open, helder in een draai, en valt niet om.

De bloei is een begin, de trein loopt prachtig
binnen, is een engel, strijkt langs de perrons.
Om niet te verdwalen stappen we in, jij,

bedachtzaam, tilt je koffers, probeert opnieuw
een brede lach. En staart. Breekt het landschap in,
regen slaat het raam, rechts een huis gegeseld –

zag je dat, een tuinschuur klapte open, er golven
hagen op de wind. Onvermoeibaar kuiert
de landweg, wegen binnendoor, staat

onverwacht een ladder, glimmend, hemelhoog.
Scheert een flits van een signaal – dat er iets is,
langzaam voortduurt, en alles nog te gaan.



© Frans Budé



Uit: Frans Budé De trein loopt prachtig binnen, Amsterdam, Meulenhoff, 2003

Wachten

OP SPOORWEGSTATIONS
(Na kolejowych dworcach)

 
Er zijn oude dwaze vrouwen
die in een bundeltje op de rug
hun hele hebben en houden dragen.

Zwervers die in elkaar gedoken
nachtenlang zitten op spoorwegstations.
Zieken die in het ziekenhuis wachten
op hun laatste operatie.

En ik heb zoveel tijd verdaan
met jou.

© Anna Świrszczyńska



Uit: Heb medelijden, tijd - Poolse poëzie van de twintigste eeuw.
Samengesteld en vertaald door Karol Lesman. Leiden, Plantage, 2003

Zeehemel

DE DUIF HEEFT ZICH VERGIST
(Se equivovo la paloma)


De duif heeft zich vergist.
Wat een vergissing.

Ging ze naar het Noorden, kwam ze in het Zuiden.
Dacht dat het koren water was.
Wat een vergissing.

Dacht dat de zee de hemel was
en de avond de ochtend.
Wat een vergissing.

De sterren dauwdruppels
en de hitte sneeuw.
Wat een vergissing.

Dat jouw rok bloes was
en je hart haar huis.
Wat een vergissing.

(Zij ging slapen op het strand.
Jij boven op een tak.)


© Rafael Alberti


- uit het Spaans vertaald door Mariolein Sabarte Belacortu -


In: 500 Gedichten die iedereen gelezen moet hebben - de canon van de Europese poëzie,
samenst. Ilja Leonard Pfeijffer en Gert Jan de Vries. Amsterdam, Meulenhoff, 2008

Verzoek

Midden in de nacht vroeg hij om de zon

Jean Tardieu





- Rotterdams vuilniswagengedicht -

Zuidenwind

BABY


Je naaktheid is mij als de Lente
broos, uitnodigend tot strelen

als op een schilderij van Sandro Botticelli
door de Zuidenwind

je naaktheid is mij als de roze blos
op Christus’ andere wang…

Jij, kinderlijkste onder alle vrouwen

Jij, onnozele
die denkt… een Engel te hebben gezien

En dat je… zwanger bent van God…!

Baby, het kindje dat je wiegt in je armen
en dat ruikt als een bosje rode rozen
en kleine slaapgeluidjes maakt

is toch heus van Jozef, de klusjesman uit Bartlehiem

Ooit zal het de Elfstedentocht uitrijden, misschien…

Maar de wereld verlossen
van armoede, honger, oorlog, broeikasgassen?

Dat wordt klunen, Baby !

Levenslang!


© Manuel Kneepkens


december 2010, kerstgroet

Plekje

DE ZONDE


Ik zondigde, een zonde vol plezier
Naast een trillend dronken lichaam
O God, hoe weet ik wat ik deed
In dat schemerige, stille en besloten plekje

In dat schemerige, stille en besloten plekje
Keek ik in zijn geheimzinnige ogen
Mijn hart bonsde in mijn borstkas
Opgewonden door de begerige blikken uit zijn smachtende ogen

In dat schemerige, stille en besloten plekje
Zat ik verward naast hem
Toen zijn lippen lust in mijn lippen goten
Vergat ik het verdriet van mijn onrustige hart

Ik fluisterde liefdeswoorden in zijn oor:
Ik wil je, o maat van mijn ziel!
Ik wil je, o leven gevende boezem!
Ik wil je, o krankzinnige minnaar!

De lust vlamde in zijn ogen
De rode wijn danste in de kelk
Mijn lichaam trilde dronken op zijn borst
In de zachtheid van dat donzige bed

Ik zondigde, een zonde vol plezier
In een boezem, warm en vurig
O God, hoe kan ik weten wat ik deed
In dat schemerige, stille en besloten plekje


© Forugh Farrokhzâd


Uit: Forugh Farrokhzâd Mijn minnaar - uit het farsi vertaald door Amir Afrassiabi.
Breda, De Geus, 2007

Dekbed

VOOR ZIJN VERJAARDAG


Ik weet de kleur waar hij het liefst op loopt
Ik weet de kleur die hij bij voorkeur draagt

Maar lopen is niet hetzelfde als slapen
en dragen niet hetzelfde als wakker worden.

Ik heb hem dus gevraagd: in welke kleur wil jij het liefste
slapen, in welke kleur wil jij het liefste wakker worden

In de kleur van jouw ogen zei hij, in de kleur van jouw huid.
Ik heb er niet naar gezocht. Ik wist ook zonder zoeken wel

dat er geen winkel bestaat die dekbedovertrekken verkoopt
in die kleuren. Er zit niets anders op. Ik moet voor altijd

bij hem slapen.

© Tjitske Jansen


Uit: Tjitske Jansen Het moest maar eens gaan sneeuwen, Amsterdam,

Podium, 2003

Raak

MIJN VADER SLOEG PLANKEN MIS

Mijn vader
sloeg planken mis

mijn broers glimlachten,
schreven elke misslag in een schrift,
mijn moeder deed de was
of lakte haar nagels

mijn vader
die zich in leven hield met schaamte, spijt en ongemak,
die zich dagelijks gewonnen gaf,
die hijgde
en onwerkzaam en achterstallig was,
die niemand iets te vertellen had,
die een spin was zonder web en zonder lente,
die piepte en kraakte, als een ijzeren haan

op een dag sloeg hij raak
en gooiden mijn broers hem weg.

© Toon Tellegen

Uit: Toon Tellegen Raafvogels, Amsterdam, Em. Querido, 2006

Onleesbaar

AVERECHTS


Wat is er in mijn hand gevaren
dat mij voor mijzelf onleesbaar maakt,
verwrongen staart het schrift mij aan.

Een ander heeft het woord genomen
schrijft tegen de letters in, een averechts
gedicht stijgt naar het oppervlak.

Zoals jaarringen zwijgen in een boom
totdat zij, door de bijl bevrijd, rond
gaan zingen in ontwortelde tijd.

© J. Bernlef


Uit: J. Bernlef Vreemde wil, gedichten. Amsterdam, Querido, 1994

Vliegers

OPDRACHT


De vensters behangen met langdurige landschappen,
een zak met slanke handen aan een meisje voeren
van achter de tralies die mijn vingers zijn.

Een ooggetuige van het zwart uithoren
op de hoek van twee nachten
en geduldig wachten
tot de schaduw uit de bomen valt.

Mijn ogen wegens verbouwing sluiten
en haarfijn dromen
dat ik een ver verwant werd van mijzelf.

Van mijn verveling grote vliegers vouwen,
van de vissen de schaliedekker zijn
en van de mens de mens.

Een steentje in de diepte van mijn droefheid gooien
en tellen tot ik de tel kwijt ben.
En herbeginnen.


© Dimitri Verhulst


Uit: Dimitri Verhulst Liefde, tenzij anders vermeld. Amsterdam/Antwerpen, Contact, 2001

In de lucht

DE DORPELEN EN DE GESLOTEN VENSTERS



Want dat ik van je heb gehouden, dat staat vast.
De rest niet - of je bestond
en als, wat dan voor kleur ogen, de ene keer groen,
dan weer grijs, eens schoot er een zwerm
zwaluwen uit omhoog. Wat voor. Van die snelle,
die niet kunnen lopen, vrijen gebeurt in de lucht.
Hoe ging het. Je werd
ziek of zo, meegenomen, er was veel te doen,
ik kreeg geloof ik een nieuw kind en vergat je
tot ik je hoorde vannacht, onmogelijk uur,
kom het is tijd. Laat alles achter, kom buiten,
ik wacht op je bij het hek.
Maar toen ik daar stond, de grendel
was los, het sloeg in de wind
tegen de balk en ik maakte het vast en liep terug,
denkend aan je, dat je daar godweet echt
had gestaan, het hek losgedaan,
dat ik van je gehouden heb en dat
het hout niet goed in de scharnieren zat.


© Eva Gerlach


Uit: Eva Gerlach In een bocht van de zee, Amsterdam, Arbeiderspers, 1990

Wandeling

EN DE MAAN EN DE STERREN EN DE WERELD


Lange avondwandelingen -
dat is goed voor de ziel:
naar buren gluren
zien hoe vermoeide huisvrouwen
hun bezopen echtgenoten
van het lijf proberen te houden.


© Charles Bukowski (1920-1994)

- uit het Engels vertaald door Gert Jan de Vries -

In: 500 Gedichten die iedereen gelezen moet hebben - de canon van de Europese poëzie,
samenst. Ilja Leonard Pfeijffer en Gert Jan de Vries. Amsterdam, Meulenhoff, 2008

Avondeten

ZAL IK NOG EEN EINDJE MET JE MEELOPEN?



Ja hoor. Je mag meelopen tot het stoplicht,
of tot de eerstvolgende tunnel.
Tot de derde straat rechts,
tot de ingang van het park.
Tot bij het ziekenhuis, tot voorbij
het ziekenhuis, tot aan mijn huisdeur.

Je mag meelopen tot in mijn kamer,
tot het glaasje van het een of ander,
tot ik mijn tanden heb gepoetst
of tot het eerste ochtendlicht
over de stoel met kleren valt.

Tot de bouwvakkers aan het werk gaan,
tot de school weer is begonnen,
de ambtenaren pauze houden
de winkels zijn gesloten
of tot de laatste stoptrein gaat.

Tot na het ontwaken maar voor het ontbijt,
tot na het ontbijt maar voor de lunch,
tot na de lunch maar voor het avondeten
mag je meelopen.


© Hagar Peeters

Uit: Hagar Peeters Genoeg gedicht over de liefde vandaag. Amsterdam, Podium, 1999

Lege wagons

ZONDAG


De marathonlopers hebben de bocht bereikt:
zondag, de dag van trieste liedjes
bij de spoorbrug
en de wolken.

Jouw ogen, in het zenit –
dat te zeggen zonder je lijf te gebruiken is
als hardlopen zonder de aarde te raken.

Dertig jaar geleden
kwam hier een transport langs, open wagons
beladen met silhouetten,
hoofden en schouders geknipt
uit het zwarte papier van horror.
Die mensen hielden van iemand,
maar de trein komt leeg terug,
elke zondag, alleen
wat haarspelden
en sintels
op de bodem.

Wie weet hoe de aarde te raken,
wie weet hoe de aarde niet te raken.

We kunnen alleen nog geloven
in het bestaan van de marathonfinish
binnen twee uur en veertig minuten,
bij oorverdovend gedreun van wolken
en lege open wagons
op de spoorbrug.


© Miroslav Holub


Uit: Miroslav Holub De geboorte van Sisyphus, samengesteld en uit het Tsjechisch
vertaald door Jana Beranová. Amsterdam, De Bezige Bij, 2008

Vorst

Wanneer ik sterf
slijp dan
uit mijn tanden
bijtende vorst

maak fluitjes
van mijn botten
en speel daarop het gehuil van de wind


(...)


© Gerður Kristný


fragm. uit het gedicht "God", in de bundel  Launkofi  (Reykjavik, 2000) - vertaling: Roald van Elswijk -

Kleiner dan

GELIJKENIS VAN DE ZAAIER



Onder een vroege motregen, moeder,
drie kinderen en vader.

In zijn armen, kleiner dan een pop,
hun dode meisje.

Het gat, snel gegraven, is te ondiep.
Ze planten haar knielend.


© Chris Abani



Uit: Chris Abani Maar mijn hart is onvergankelijk. Sliedrecht, Wagner & Van Santen, 2003
- vert. Jabik Veenbaas

Chris Abani (Nigeria, 1966) zat na publicatie van zijn eerste roman verschillende malen in de gevangenis. Hij kreeg diverse prijzen, waaronder in 2001 de Prins Claus Fund Award.

?

Het verlies van één enkel vraagteken
maakt ons beiden dakloos


HANS FAVEREY




- Rotterdamse vuilniswagengedicht -

Roof

SPIEGELBEELD

Toen we net hadden geleerd
onszelf in de spiegel te zien,
te weten wie we waren en vanwaar we kwamen,
kwamen de miltairen met hun staatsgreep.
Ze plunderden, arresteerden, doodden
en het ergst van alles was
dat ze niet alleen de spiegel roofden
maar die ook kapotsloegen.


Santiago, 1990


© María Eugenia Bravo Calderara

oorspr. in Prayer in the National Stadium (Londen, 1992)

Hier uit: Zo'n gelukkige dag - Dichters voor Amnesty International (samenst. en vert. Daan Bronkhorst), Breda, De Geus, 2007.

María Bravo Calderara werd bij de bloedige Chileense staatsgreep van 1973 gevangengezet en gemarteld in het voetbalstadion van Santiago. Haar eerste gedichten, geschreven in gevangenschap, werden door haar moeder begraven in de tuin en later naar Zwitserland gesmokkeld.

Opgemetseld

BRIEF AAN DE MUIS IN MIJN HUIS




Sluw getrippel en weer terug,
ademteugjes drijven op de avondwind,
tuimelen bij herhaling binnen.
Wie sluipt hier in het donker rond,
schokkend door de nacht, jakkert

door mijn hoofd? Lenig ben je, mijn stem
houdt jou niet tegen op je kronkelpad.
Je haren onder hoogspanning, plooitjeshuid.

Waarom niet onzichtbaar in de tuin gebleven,
dromend van kleinigheden
waarboven de hemel zich spant?

Bevend van aandrang heb je mijn huis verkozen
- er is geen heen hier, muren heb ik
opgemetseld, geen uitzicht dan mettertijd de dood
achter het witte pleisterwerk, al stel ik die nog uit.

Tot hier dus en niet verder.
Laten we dít weten van elkaar,
nu het weer stil is op de vloer,
jij elders rondspookt,
een tijdspanne opgejaagd door eerzucht
en verlangen: wat zoek je toch
tussen de vlokken onder mijn bed -
je veile tanden in mijn veters, leren zolen,

noem dat maar pret, als je langs de afgrond loopt,
de klem vanzelf sluit. Iets in je hoofd
stelt vast: verman je, het is uit.
Dit ten afscheid - hoezeer het me spijt.



© Frans Budé



Uit: Frans Budé Bestendig verblijf, Amsterdam, Meulenhoff, 2009

En nergens ouderdom

Hij straalde de maan terug
en werd een wandelaar van
de nacht die zijn voeten
vastbond aan het struikgewas

o duisternis, langs boomstammen
ruisend, o weilanden achter
bospaden en nergens
ouderdom


*


o welgevalligheid, rijs
blinkend op tussen
hoornen van runderen, zoals
gij eens oprees boven het
hoofd van de eenhoorn

geen dag is verschenen zonder
dat dromen schitterden, die
gaven de goden, de geduchten

*


ontschitterde ster in wind
overwinterde streng
in het koude licht


spreek mij van het
harde gedicht dat gij
als een steen in
mij legt


geef dat het niet smelt
als ik mijn hand
erop leg




© Leo Herberghs




Uit: Leo Herberghs Hij straalde - Korte beentjes 2 - Huis Clos, Amsterdam/Rimburg, 2010*

*Gedicht 1 t/m 3  uit een cyclus van 31 titelloze verzen, waarvan dertien thans verschenen in druk. Bibliofiele uitgave ter gelegenheid van de uitreiking van de (eerste) onderscheiding 'Limburger van verdienste' aan de dichter, op 15 november 2010 op het provinciehuis in Maastricht.
Meester der oude vlakten - deel 1 uit de reeks Korte Beentjes, een keuze uit de niet gebundelde verzen van dichter-wandelaar Leo Herberghs - werd zestien jaar eerder gepubliceerd (1994, Heerlen). 

Stem

ZO HERINNER IK ME


Zo herinner ik me de voddenkoopman
van de overkant. Ik was in deze ontvolkte
buurt zijn laatste klant.

Zittend aan het raam zie ik nog zijn volle kar staan.
Midden op de weg. Hoor zijn roep. Wat vrolijk
en somber stemt, want

als ik er niet meer ben, wie herinnert zich
dan zijn stem?



© Wim Brands



Uit: Wim Brands De schoenen van de buurman Amsterdam, Podium, 1999

Tegemoet

ALLEEN DE SNEEUW BLIJFT


Ik denk aan God en niet zozeer
aan sneeuw. Dat is niet waar.
God denkt aan mij en hij vreet mij op.
Niemand denkt aan om het even wie.
Een kleine kar gaat door de straat.
Sneeuw valt als hij valt.
God is een volkomen vreemde, door niets geplant.
Ik zou mijzelf willen planten als een wilg.
Ik zou mijzelf willen planten als het gras.
Om dan daarop neer te vallen als de sneeuw, zacht.
Het zou inslapen en ik zou Gods deken onthullen, mijn
huid, en zou verdwijnen over straat, in de nacht.
Gisteren kwam ik langs een deur.
Een klapdeurtje, van knie tot borst.
Ik wilde weten of er een engel was daarbinnen.
Het was alleen een oude man met een sombrero.
Met donkere huid en nog donkerder ogen.
Ik schonk mijn tequila te vol.
Ik sloeg hem achterover.
Het geluid was anders dan
dat van water uit een kraan.
Ik moet tequila drinken.
Ik moet een boom zijn, geplant in de aarde, en stoot de deur open.
Ik moet de engel tegemoet gaan.


© Tomaž Šalamun


Uit: Zo'n gelukkige dag - Dichters voor Amnesty International (samenst. Daan Bronkhorst),
Breda, De Geus, 2007 - vert. Willem Campschreur.
Oorspr. in: Tomaž Šalamun & Charles Simic Selected poems of Tomaz Salamun [New York, 1988]


Tomaž Šalamun (1941, Slovenië) werkte na zijn studie in Ljubljana o.a. als docent en cultureel attaché in de Verenigde Staten. Veel van zijn werk is vertaald in het Engels. In 2004 was hij eregast van het Maastricht International Poetry Nights festival.

Heel klein fort

SIBERIË


Geef me je jas
van bont van teddyberen.
Leg je arm om me heen
en al je winterkleren.
Zoen me
tot ik warm word.
Zoen me
tot ik spin.
Trek je eigen huid dan uit,
stop mij eronder in.
Sus me met je hartslag:
wij ons wij ons wij ons.
Maak van dit veel te grote bed
een heel klein fort van dons.


© Bart Moeyaert


Uit: Bart Moeyaert Verzamel de liefde. Amsterdam, Querido, 2003


Bart Moeyaert (Vlaanderen, 1964) is behalve dichter ook kinderboekenschrijver.
In 2000 kreeg hij de Woutertje Pieterseprijs.

Feestdagen

DAAROM


Regen met sneeuw aan tafel.
Op de plaats van moeder vader grootvaders
bevroren geheugen. Een schaal horloges.
Een bril met een ongeneeslijk gebrek aan zicht.

Zwijgen verloopt niet goed.
Het kerstlied zakt door de benen.
Niemand roept om hulp.

Daarom houd ik niet van de feestdagen.


© Ewa Lipska


Uit: Ewa Lipska Splinter - uit het Pools vertaald door Ad van Rijsewijk - Breda, De Geus, 2007

Winterklaar

NAJAARSCOLLECTIE


                                                Bij Het wachten (1941) van Pyke Koch



De vrouwen die ik liefhad
dragen ijzige rokken van stilte
en kousen zwart rottend staal.

Ik ga gekleed in overjassen
van berouw en zelfbeklag
met afgestikt verleden.

Op de catwalk is het oorlog.
Links en rechts duwt men elkaar
een helse zee van flitslicht in,

stukken harder dan wij waren
en met minder reden.
Zie ons staan, de combinatie

van mijn leven, tijdloos,
winterklaar - wij wachten
op de sneeuw van vorig jaar.



© Ingmar Heytze



Uit: Ingmar Heytze Alle goeds, Amsterdam, Podium, 2001                                      

Nooit

BIECHT IN DE NACHT



Ik zou onverzoenlijk schrijven wat
mijn vrouw mij had aangedaan
met woorden die beklijven bij wie
in eendere schoenen staan.
't Hart verkilt. Wat is ze mij waard?
Waarom klagen? Beneden slaap jíj.
Hiernaast de kinderen, nog onbezwaard.
Vannacht rijpt hun oordeel over mij.
Ooit moet ik hen bekennen dat
ik hun moeder nooit heb liefgehad.
Zij werd gek. Had ik daarom verdriet?
Een laf hart had ik, anders niet.
Mijn god, wat heb ik haar misdaan?
Verschopt, verdwaasd staart zij mij aan.


© Hans Sleutelaar


Uit: Hans Sleutelaar Vermiste stad - Rotterdamse kwatrijnen, Amsterdam, De Bezige Bij, 2004

Sneeuw

SCÈNE MET MUZIKANTEN



Sneeuw kwam recht uit het hart. En bleef.

We liepen, de klarinet een ijspegel,
de viool rillend onder de jas. De schemering
viel van oor tot oor. Voorbij de heuvel
een varken, in doodsstrijd. Geen muziek,
alleen stilte, steeds straffer.

Ons hele leven
waadden we door diepe sneeuw
van portaal tot portaal, links en rechts.

Pas helemaal aan het eind,
buiten adem, buiten onszelf en dus
zonder gewicht, kraste iemand
in die stilte.

Kras, sintel van muziek. Kras,
muziek zelf.

Laten we die weg, die sneeuw,
die scène en die stilte
dan maar
aftrekken van de eeuwigheid.


© Miroslav Holub


- vertaling: Jana Beranová -


Uit: Miroslav Holub (1923-1998) De geboorte van Sisyphus, samengesteld en uit het Tsjechisch vertaald door Jana Beranová. Amsterdam, De Bezige Bij, 2008.

Eerder opgenomen in: De mooiste van de hele wereld - 300 gedichten van de 20ste eeuw, bloemlezing door Koen Stassijns & Ivo van Strijtem. Tielt (B.), Lannoo, 1996

Wind

ZUIVER


Zuiver komt de avond af, liefste
en ruikt naar wind gelijk uw haar,
uw lippen als ge lacht.

Een wolk schuift tegen de bleke hemel
voorbij, mijn hand
over het zachte vel van uw hand.


© Jotie T'Hooft



Uit: Jotie T'Hooft Verzamelde gedichten, Amsterdam/Brussel, Elsevier-Manteau, 1981

Nu alles is

DAGLICHT


Uit chaos van lakens en
voorgevoel opgestaan, gordijnen
open, de radio aan, was
plotseling Scarlatti
heel helder te verstaan:
Nu alles is zoals het is geworden,
nu alles is zoals het is
komt het, hoewel, misschien
hoewel, tenslotte nog in orde.


© Judith Herzberg



Uit: Judith Herzberg Doen en laten. Een keuze uit de gedichten, Amsterdam,
Maarten Muntinga i.s.m. G.A. van Oorschot en uitg. De Harmonie, 1994

Palmen in een ijszee

WINTER



in het blauw gekorven
grist de kraai gouden
spangen weg van zee
bedolven onder winterweer
krimpen letsels van ijs


geworpen speren, het kleed
bespat en de engelenveer


eindeloos uitzicht ruimt
kruiende werelden op
zwarte woestijnen tuimelen
in open hondemuilen
mijn hart ligt op koud ijzer
iemand verplettert het


palmen ver weg ruisen
in noordelijke ijszeeën


mateloos naar het noorden
kijk ik uit, mijn ooggaten
walmen van dor pijnhout
onder broeiende heuvels
slingeren hoge zuilen zich
naar de brokaten hemel


op de ontvolkte spiegels
zitten pestvlekken


koningsogen, de adelaar
heeft het overschouwbare
tot hemel rond gebogen
en draagt hem als buit
weg naar het onbewogene
sneeuwleeuwen en stralende
duiven zijn daar thuis


haren verloren hun kammen
oorhangers weggehangen


doodgeslagen kraaien
klagen de hemel nog aan
daglicht dol van zwaluwen
slaat bomen tot ze naakt zijn,
tot takken de verglaasde
vingers van kou zijn


palen boven het water
rusten op visgraten


winter, geheim zeer
dat glanst in oogkoren,
onder beglaasde haren
resten van stof opspoort
in verkrampte muizenpoten:
schitter en word leeg


ijs slaat in mondholen
uiteen tot blauwe kreten


meubels worden vijandig
de straat slaat met onmacht
het gangpad tussen koffers
is besmeurd met grondwater
dat sijpelt uit de modderen
mond van een aardgolf


doodval, in nabuurschappen
verschijnen engelen al


dwars over vastgespijkerde
dagen gaan de balken
van de lucht schuiven, gekraak
op zolders verjaagt
poppen uit hun laatste
schuilplaats, kelders
tonen hun zwarte gaten


onder de gewelven
sterft het laat sterlicht


de schreeuwende kanarie
tuimelt wild door zijn kooi
de hond, staart tussen de poten,
kruipt achter de schuurpoort.
het gramstorige landschap
toont zijn gekorst voorhoofd


daarboven vogels. vlogen
donsveren vol vlieglood?


wasvrouwen hebben hun sieraden
gelegd op het water en weldra
wappert was aan de draden
boven het wintergras. een eekhoorn
klimt uit een boom, schaduwen
krijgen een warme naam


zo was het nooit: dromen
zijn het, nooit was dit waar



© Leo Herberghs



Gedicht verschenen in de winter van 2010/2011,
bibliofiel uitgegeven door Azul Press, Maastricht, november 2010.

Brillen

MAANDAGOCHTEND



Aan de koelkast hangen alle dingen die niet mogen.

Wie heeft mij in elkaar gezet: een man met om zijn nek
drie brillen en een vrouw die ziek wordt van een glaasje melk.

Nu zwem ik nog voor vijfenzeventig procent.
Mijn status laat me met de lift naar boven.

Omdat ik rechts niet breken wilde heb ik links verbogen.



© Vrouwkje Tuinman


Uit: Vrouwkje Tuinman Wees niet wreed - gedichten voor Elvis Presley
Amsterdam, Nijgh & Van Ditmar, 2008

Oceaan

EB




Ik trek mij terug en wacht.
Dit is de tijd die niet verloren gaat:
iedre minuut zet zich in toekomst om.
Ik ben een oceaan van wachten,
waterdun omhuld door 't ogenblik.
Zuigend eb van het gemoed,
dat de minuten trekt en dat de vloed
diep in zijn duisternis bereidt.

Er is geen tijd. Of is er niets dan tijd?


 
© Vasalis


Uit: M.Vasalis Verzamelde gedichten Amsterdam, Van Oorschot, 2006

Ooit, behalve

HALVERWEGE, DE LIEFDE



Nooit is het goed,
nooit is het zo goed,
nooit is het goed zo,
nee, nooit is het goed.

Zoals een doffer loopt,
koerend over het binnenplein,
roekeloos over de rand van de goot,
kop omlaag, staart omhoog -

Of zoals een woerd kruist
door het veld of het riet,
blindelings oversteekt,
voor geen jager of wagen wijkt -

Zo gaat het nooit en zo gaat het niet,
zo ging het ooit, maar ooit ging het mis,
met hen en met ons, zo moest het wel gaan,
behalve met jou en met mij.




© Michaël Zeeman 



Michaël Zeeman (1958-2009) in: Optima, cahier voor literatuur en boekwezen, 2001

Licht van de haas

TER BEGROETING VAN DE STRAALJAGERS



We zijn al sneller dan 't geluid,
halen het licht geleidelijk in.
Ζο wordt de stem de schildpad,
zο wordt het licht de haas.

Eerbiedwaardige dieren
uit een oude parabel.
Die twee, eeuwen strijdend,
werden nοοit elkaar de baas.

Jullie renden en renden
over onze lage aarde,
loop nu οm het hardst
hoog door de lucht.

De weg is vrij! Wij zullen
jullie race niet hinderen.
Jagend οp onszelf
slaan wij eerder οp de vlucht.


© Wíslawa Szymborska




- uit het Pools vertaald door Gerard Rasch -


Uit: Wíslawa Szymborska Einde en begin - gedichten 1957-1997, Amsterdam, Meulenhoff, 1999

'Aftelkalender'

"Adventskalender 2010" van Jules Deelder, met 24 tekstluikjes, te openen dagelijks vanaf 1 december. De aftelkalender vol nuchtere Deelderiaanse aforismen verscheen, in een gelimiteerde oplage van 500 stuks, ter gelegenheid van "Uitgegeven in Rotterdam / Week van het Rotterdamse boek",
tijdens de vierde Rotterdamse uitgeefbeurs medio november jl.

De kalender-wisecracks van de schrijver en voordrachtskunstenaar zijn afkomstig uit Deelders Euforismen - spreuken [Amsterdam, De Bezige Bij, 1991].

De uitgave - formaat 47 x 33 cm - is een idee van het Rotterdamse bureau NEL / Onkruid & Roos.
De fotografie voor de publicatie, met o.a. Deelder die parmantig de hondjes uitlaat, werd verzorgd door John Vane.

Het laatste

DE WITTE ROOS

Het was laat in het jaar
ach eigenlijk bedoel ik eind november
de negenentwintigste als ik het wel heb
zo om een uur of vier in de middag
(op de minuut af weten is moeilijk
zowel van tevoren als achteraf
slechts tijdens had het gekund
maar ik lette niet op de tijd)
toen van de witte roos
het laatste blaadje losliet
en neerwaarts warrelde
donkerende grond tegemoet


© Remco Campert


Uit: Remco Campert Dichter, Amsterdam, De Bezige Bij, 1995

Flarden

SAN MARTINO DEL CARSO


Van deze huizen
is niets gebleven
dan enkele
flarden muur

Van zovelen
die met mij verbonden waren
is er niet eens
dát gebleven

Maar in het hart
ontbreekt geen enkel kruis

Het is mijn hart
het meest verscheurde land


© Giuseppe Ungaretti


- gedicht uit 1916, uit het Italiaans vertaald door Salvatore Cantore -


in: De mooiste van Ungaretti - samenst. Koen Stassijns en Ivo van Strijtem. Tielt (B.)/Amsterdam, Lannoo-Atlas, 2002

Hinder

De chrysanten,
die in de vaas op de tafel
bij het raam staan: dat

zijn niet de chrysanten
die bij het raam
op de tafel
in de vaas staan.

De wind die je zo hindert
en je haar door de war maakt,

dat is de wind die je haar verwart;
het is de wind waardoor je niet
meer gehinderd wilt worden
als je haar in de war is.


© Hans Faverey


Uit: Hans Faverey Chrysanten, roeiers Amsterdam, De Bezige Bij, 1977

Dief

DE KINDEREN VAN EXTREMADURA


De kinderen van Extremadura
lopen blootsvoets.
Wie heeft hun schoenen gestolen?
Warmte en kou verwonden ze.
Wie heeft hun kleren verscheurd?
De regen
maakt hun slaap en hun bed nat.
Wie heeft hun huis neergehaald?
Ze kennen
de namen van de sterren niet.
Wie heeft de scholen voor ze gesloten?
De kinderen van Extramadura
zijn ernstig.
Wie was de dief van hun spelletjes?


© Rafael Alberti (1902-1999)

- uit het Spaans vertaald door Mariolein Sabarte Belacortu -

Uit: De mooiste van Alberti - samenst. Koen Stassijns en Ivo van Strijtem, Tielt (B.) / Amsterdam, Lannoo-Atlas, 2000

Sleutels

ELEKTRISCHE TROUW


Mijn niet-muzikale auto
gromt kilometer na kilometer.
De van de koppeling losgelaten hond.

Zoals in een oud huwelijk
ken ik dat van buiten.

Ik weet niet waar ik de sleutels heb neergelegd.
Hij wacht opgesloten in zichzelf.

Ons verlovingsstartcontact
als een eeuwige bruid
zweert bij elektrische trouw.


© Ewa Lipska


Uit: Ewa Lipska Splinter - uit het Pools vertaald door Ad van Rijsewijk - Breda, De Geus, 2007

Volmaakt

ANGYE IN DE SALSABAR


We glijden in een stroom die
van Cadiz over de droom tot
Puerto Rico reikt, we komen er
de snelheid tegen, de lome slaap
van algen, rifbouw en demonen;

we vinden er elkaar in knopen
die het lichaam weer ontwarren
uit verlangen, fasering van
een wenteling, een oogopslag;

de mengelmoes die ons doorbreekt
met wat voorhanden is na middernacht,
de overvloed van privileges in een spiegel,
mensenmachine in een Gran Hotel,

iets als organen in het donker
van haar heupen, kleine afgrond,
de golf die koortsig maakt
en zich bevrijdt, daar voor

de kleine ronde tafel

waar het haar indrinkt,
in geurig Medellin,

volmaakt, alsof wij het waren

in het schaduwrood van
vleugels op haar rug,
waar ze belofte
is, en bloedt.


© Stefan Hertmans

Uit: Stefan Hertmans De val van vrije dagen, Amsterdam, De Bezige Bij, 2010

Vorig leven

AAN DE BRUID

If it was raining kisses he'd be the only person with an umbrella.
- Terry Pratchett



Ik dacht ik schrijf je even
om te melden hoe het is gegaan,

maar de kaart blijft ongeschreven.
Er is geen beginnen aan.

Ik leef nog steeds - een vorig leven
dat me niet is toegestaan,

ik fiets nog steeds bij je vandaan
met alle lichten tegen.

Het wordt later en ik mis je.
Je bent inkt onder mijn huid.

Het is voorjaar en het regent
en je zoekt een trouwjurk uit.


© Ingmar Heytze


 
Titelgedicht uit: Ingmar Heytze Aan de bruid. Amsterdam, Podium, 2000

Alles

TOEN EERST
(Önceleyin)


Eerst waren er, tussen mijn eenzaamheid en mij, alleen jouw handen
Toen sloegen plotseling de deuren open wagenwijd
Toen kwamen je gezicht, meteen daarna je ogen en je lippen
Toen kwam alles zich laten zien
De pure onbevreesdheid die er toen om ons kwam!
Je trok je schaamte uit en hing hem aan de muur
Ik gooide over tafel alle voorschriften
Zie je, zo ging alles toen, toen eerst


© Cemal Süreya (1931-1990)


- uit het Turks vertaald door Thijs Rault -

in: 500 Gedichten die iedereen gelezen moet hebben - de canon van de Europese poëzie,
samenst. Ilja Leonard Pfeijffer en Gert Jan de Vries, Amsterdam, Meulenhoff, 2008

Punt

Jij die met woorden streelde
en met een komma kussen kon

Renée van Riessen



- Rotterdamse vuilniswagengedicht -

Schaterend streepje

VIERGE MODERNE



Ik ben geen vrouw. Ik ben een neutrum.
Ik ben een kind, een page, een gedurfd besluit,
ik ben een schaterend streepje scharlaken zon...
Ik ben een net voor alle gulzige vissen,
ik ben een heildronk op de eer van alle vrouwen,
ik ben een stap naar toeval en verderf,
ik ben een sprong naar vrijheid, in het zelf...
Ik ben het fluisteren van bloed in het oor van de man,
ik ben een koorts in de ziel, de wil en onwil van het vlees,
ik ben een toegangsbord van nieuwe paradijzen.
Ik ben een vlam, speurend en vief,
ik ben water, diep maar kniehoog moedig,
ik ben vuur en water, eerlijk samengaand op vrije gronden...


© Edith Södergran (1892-1923)



- uit het Zweeds vertaald door Lisette Keustermans en Ivo van Strijtem -

in: De mooiste van Södergran Tielt (B.)/Amsterdam, Lannoo-Atlas, 2004

Klein verraad

IN HET LEESBOEK VOOR DE BOVENBOUW
(Ins Lesebuch für die Oberstufe)



Lees geen odes, mijn zoon, lees de dienstregelingen:
die zijn secuurder. Rol de zeekaarten op
voor het te laat is. Wees waakzaam, zing niet.
De dag zal komen dat ze weer lijsten op de deur
plakken en nee-zeggers tekens op de borst
verven. Leer onherkenbaar te gaan, leer meer dan ik:
van buurt te wisselen, van pas, van gezicht.
Wees vertrouwd met het kleine verraad,
de dagelijkse, morsige redding. Bruikbaar
zijn de encyclieken om vuur aan te steken,
de manifesten: om boter in te pakken en zout
voor de weerlozen. Woede en geduld zijn nodig
om in de longen van de macht te blazen
het fijne dodelijke stof, gemalen
door degenen die veel hebben geleerd,
die zeker zijn, van jou.


© Hans Magnus Enzensberger


- uit het Duits vertaald door Martin Mooij -


In: H. M. Enzensberger Verdediging van de wolven, een keuze uit de gedichten 1957-1999
- vert. M. Mooij - Amsterdam, De Bezige Bij, 2002

Schuur

Mijn grootvader maakte elk jaar de graven van familieleden schoon,
schilderde de letters bij, terwijl mijn grootmoeder op het graf van
een vreemde zat en hem de jaartallen voorlas die ze in de
familiebijbel had geplakt;

jaartallen die ze ook uit haar hoofd kende en die ze stapelde –
zoals mijn grootvader in de herfst het hout in de schuur,
de schuur waarin al onze doden ook hadden gelegen.

Totdat ze gewogen werden zodat we wisten hoeveel
dragers we nodig hadden.
Volgens mijn grootmoeder waren sommigen
zo licht dat ze door de wind werden opgetild.

Ze stonden in onze familiebijbel bijgeschreven als
de uitverkorenen.


© Wim Brands


Uit: Wim Brands Neem me mee, zei de hond Amsterdam, Nieuw Amsterdam, 2010

Alleen zichtbaar

NACHTZWEMMEN



De maan rolt een loper
van licht op het water.
We waden ernaar
naakt in het donker
raken niet verloren
langs de baan van de maan
van licht door het water
alleen zichtbaar
voor dat van elkaar
in ons lichaam.



© Hagar Peeters



Uit: Hagar Peeters Loper van licht Amsterdam, De Bezige Bij, 2008

Buiten beeld

DE LAATSTE ONBEKENDE



Dus u heeft in het geheim geleefd, werd ondergronds
geboren, u bent nooit in beeld geweest.

Dus u woonde op plaatsen waar geen kijkers kwamen,
geen hond verlaten rondliep, neus dicht bij de grond,
u kwam nooit in de verleiding iemand
duidelijk zichtbaar te aaien.

U nam geen goedgeschreven woorden in de mond,
had geen zorgvuldig gezicht - hoe,
als wij u niet zagen heeft u geleefd?

Hield u zich ergens voor iemand verstopt?
Leek het voor u andersom - raakten wij weg
zolang u geen deel had aan ons?

U kunt niet meer weggaan zoals u hier kwam,
in het donker, als een geheim. Blijft u
zo zitten dan zoomen wij in.

Dit is uw kans om aanwezig te zijn.


© Ester Naomi Perquin



Uit: Ester Naomi Perquin Namens de ander, Amsterdam, Van Oorschot, 2009

Ester Perquin ontvangt morgen, vrijdag, in de Burgerzaal van het Rotterdamse stadhuis
de Anna Blaman Prijs 2010 van het Prins Bernhard Cultuurfonds.

Het gedicht uit deze bundel werd oorspronkelijk geschreven als een van de poëziebijdragen aan het International Film Festival Rotterdam (IFFR).

Rotterdam, Heemraadsssingel, september 2010: onthulling van het Anna Blaman Monument door burgemeester Ahmed Aboutaleb. De onthulling geldt als hoogtepunt van het Anna Blamanjaar 2010, het vijftigste sterfjaar van de schrijfster en winnares van de P.C. Hooftprijs.

Rotterdam beschouwt het monument tevens als eerherstel voor Blaman (1905-1960), nadat haar graf in Rotterdam-Overschie op de begraafplaats Hofwijk in de jaren '90 geruisloos was geruimd. De schrijfster en motorfietsliefhebster, een van de eerste openlijk lesbische Nederlandse auteurs, dreigde daarna in de vergetelheid te raken. Een kleine groep sympathisanten, verenigd in het Anna Blaman Genootschap, heeft dat met veel ijver na de honderdste geboortedag in 2005 voorkomen.

Kunstenares Maria Roosen gaf haar beeld de titel "Eenzaam Avontuur" mee, naar Blamans bekendste roman (uit 1948).
Niet ver van het 'motormunument' komt binnenkort een tweede gedenkteken: het portret van Blaman als P.C. Hooftprijswinnaar dat wordt aangebracht in de naburige De Vliegerstraat, tegenover het voormalige woonhuis van Anna Blaman en haar familie.

Met dank aan het Centrum Beeldende Kunst (CBK), Rotterdam