De borst van de grammatica

JAPICX PEINST OVER DE TAAL



Mijn moedertaal is niet de taal die u
nu leest. Ik heb haar zelf gemaakt. Uit klei.
Uit leem. Met ganzenveer en zangersstrot.

Ik heb taal gemaakt. U maakt haar kapot.
Maar ergens is het woord en dat is wreed.
Het slaat u in uw zelfvoldane smoel.
Want woord is wet en wet is goed. Ik zeg:

ik vader over uwe taal. Moeder
over de grammatica. Geef de borst
aan alle lust om nú het woord te nemen


© Chrétien Breukers


Uit: Chrétien Breukers Gysbert Japicx bezoekt het Drielandenpunt, Leeuwarden, Friese Pers Boekerij, augustus 2009.
De poëzie in deze bundel wordt in drie talen aangeboden: het Fries, het Nederlands en het Limburgs (zoals gesproken in de omgeving van Weert).

In Gysbert Japicx bezoekt het Drielandenpunt reist de grote 17e-eeuwse Friese dichter Gysbert Japicx van Zwarte Haan in Friesland naar het Drielandenpunt in Limburg. Een kort bezoek aan het dichtbij dit grenspunt gelegen staatje Moresnet wordt hem echter fataal. Japicx sterft er aan de pest. Welbeschouwd is dat heel toepasselijk, aldus de omslagtekst van de bundel, want Moresnet is de vrijstaat waar ooit het ideaal van een universele taal (het Esperanto) werd beleden.
Behalve een reis door de taal is deze bundel ook een reis door de tijd. Japicx maakt kennis met dichters als Pierre Kemp, Cornelis van der Wal, H.H. ter Balkt en Douwe Tamminga. Bovendien spaart hij de roede niet, waar het contemporaine dichters betreft: ‘Veel te fraai zijn de verbuigingen / van Tjêbbes krullentaal.’


Japicx prakkezeertj äöver de taal

Mien modertaal is neet de taal die gae
noe laestj. Ich höb häör zelf gemaaktj. Oet klei.
Oet leim. Mèt gaozevaer en zengerssjträöt.

Ich höb taal gemaaktj. Gae maaktj häör kepot.
Mer örges is ’t waord en det is wrieëd.
’t Flaertj uch in uer verwaandj gevraet.
Want waord is wèt en wèt is good. Ich zègk:

ich vader äöver uer taal. Moder
äöver de grammatica. Gaef de mem
aan alle zin väör noé ’t waord te pakke.



Japicx prakkesearret oer de taal

Myn memmetaal is net de taal dy’t jo
no lêze. Ik ha har sels makke. Ut klaai.
Ut liem. Mei guozzefear en sjongershals.

Ik ha taal makke. Jo meitsje har stikken.
Mar earne is it wurd en dat is wreed.
It slacht jo yn jo selsfoldiene freet.
Want it wurd is wet en wet is goed. Ik sis:

ik stean as heit oer jim taal. As mem
oer de spraakkeunst. Jou it boarst
oan elk ferlet om nó it wurd te nimmen.